Η αμερικανική κυβέρνηση παρουσίασε την πρόταση προϋπολογισμού για το οικονομικό έτος 2026 και τα νέα για τη NASA προκαλούν σεισμό: η ιστορική, αλλά πανάκριβη πυραυλική πλατφόρμα SLS της Boeing, μαζί με το διαστημικό σκάφος Orion της Lockheed Martin, καταργούνται μετά την αποστολή Artemis III στη Σελήνη. Πρόκειται για μια απόφαση με τεράστιες επιπτώσεις, όχι μόνο για την αμερικανική διαστημική πολιτική αλλά και για τους διεθνείς συνεργάτες της NASA.
Το τέλος του SLS: Οικονομικοί λόγοι πίσω από την απόφαση
Το Space Launch System (SLS), που αναπτύσσεται από τη Boeing για πάνω από 14 χρόνια, θα ολοκληρώσει την πορεία του με την αποστολή Artemis III, η οποία έχει προγραμματιστεί για το 2027. Το πρόγραμμα δεν θα προχωρήσει στην επόμενη έκδοσή του (Block 1B), και ο πύργος εκτόξευσης ML-2 – ήδη υπερκοστολογημένος – θα μείνει πιθανότατα αναξιοποίητος.
Ο λόγος είναι ξεκάθαρος: οικονομική ασφυξία. Το κόστος ανά εκτόξευση αγγίζει τα 4 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το συνολικό πρόγραμμα έχει ξεπεράσει τον αρχικό προϋπολογισμό του κατά 140%. Η NASA αποφασίζει έτσι να διακόψει ένα πρόγραμμα που, αν και αποτελεί άμεσο απόγονο της κληρονομιάς του Apollo και των διαστημικών λεωφορείων, θεωρείται πια αναποτελεσματικό και μη βιώσιμο.
Κατάργηση του Orion και ακύρωση του Lunar Gateway
Η απόφαση επηρεάζει άμεσα και την κάψουλα Orion, η οποία ήταν σχεδιασμένη για εκτόξευση με τον SLS. Μετά τις αποστολές Artemis II και III, όπου θα μεταφέρει αστροναύτες σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, το πρόγραμμα τερματίζεται.
Επιπλέον, ακυρώνεται και ο διαστημικός σταθμός Lunar Gateway, ένα κρίσιμο διεθνές έργο του προγράμματος Artemis. Η απόφαση αφήνει τους διεθνείς εταίρους της NASA – τον ESA (Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία), την Ιαπωνία (JAXA), τον Καναδά (CSA) και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα – σε δύσκολη θέση. Η ESA, η οποία κατασκευάζει τα ευρωπαϊκά τμήματα του Gateway και το ευρωπαϊκό service module του Orion, βλέπει τις επενδύσεις της και τις υποσχέσεις για συμμετοχή σε αποστολές στη Σελήνη να αιωρούνται.
Η νέα στρατηγική: Εμπορικά σκάφη και στόχος ο Άρης
Η NASA δικαιολογεί τη στροφή ως προσπάθεια επιτάχυνσης της εξερεύνησης με πιο οικονομικά αποδοτικά εμπορικά μέσα. Η κυβέρνηση σκοπεύει να κατευθύνει πάνω από 7 δισ. δολάρια σε νέα εμπορικά προγράμματα για τη Σελήνη, δίνοντας έμφαση σε τεχνολογίες όπως το Starship/HLS της SpaceX και το New Glenn/Blue Moon της Blue Origin.
Ταυτόχρονα, εγκρίνεται ένα πρόγραμμα 1 δισ. δολαρίων για την εξερεύνηση του Άρη, που θεωρείται ότι θα βασιστεί και πάλι στο Starship, σύμφωνα με το όραμα του Elon Musk. Αν και πρόκειται για ένα σχέδιο μακροπρόθεσμο, με μικρές πιθανότητες να υλοποιηθεί πριν την αλλαγή κυβέρνησης, δείχνει τη νέα κατεύθυνση της διαστημικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Λιγότερη επιστήμη, περιορισμοί στον ISS
Οι περικοπές όμως δεν σταματούν στη Σελήνη και τον Άρη. Ο προϋπολογισμός μειώνει δραστικά τη χρηματοδότηση για την επιστημονική έρευνα της NASA, κατά 2,265 δισ. δολάρια. Η αποστολή Mars Sample Return, που θα επέστρεφε δείγματα από τον Άρη, ακυρώνεται, με τη NASA να δηλώνει ότι η ίδια αποστολή μπορεί να επιτευχθεί με μελλοντικά επανδρωμένα ταξίδια.
Απειλούνται επίσης προγράμματα όπως το τηλεσκόπιο Nancy Grace Roman, το ιστορικό Hubble, αλλά και η συμμετοχή της NASA στη ευρωπαϊκή αποστολή Rosalind Franklin.
Ακόμη και ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (ISS), αν και θα παραμείνει ενεργός μέχρι το 2030, βλέπει μειώσεις: λιγότεροι αστροναύτες, λιγότερη έρευνα, και περικοπή 508 εκατ. δολαρίων. Η NASA σκοπεύει σταδιακά να μεταφέρει τη χαμηλή γήινη τροχιά σε εμπορικούς σταθμούς – και ίσως στην Κίνα.
Ριζική στροφή και παγκόσμια αγωνία
Αν και η πρόταση πρέπει να εγκριθεί από το Κογκρέσο, όπου η πλειοψηφία είναι ρεπουμπλικανική, οι πιθανότητες σημαντικών αλλαγών θεωρούνται μικρές. Το πολιτικό βάρος της Boeing και της Lockheed παραμένει ισχυρό, αλλά η απόφαση δείχνει την πρόθεση της κυβέρνησης να αλλάξει ριζικά στρατηγική.
Η μεγάλη ερώτηση είναι αν οι εμπορικές λύσεις θα είναι έτοιμες εγκαίρως για να προλάβουν τη διαστημική κούρσα με την Κίνα, η οποία έχει σταθερό πλάνο για μόνιμη παρουσία στη Σελήνη. Η ακύρωση του SLS αφήνει ένα επικίνδυνο κενό, και τα μέχρι τώρα αποτυχημένα ιδιωτικά εγχειρήματα αποδεικνύουν ότι η μετάβαση δεν είναι χωρίς ρίσκο.
Η νέα εποχή της NASA ξεκινά με λιγότερα κονδύλια, λιγότερες υποσχέσεις, και μεγάλες προσδοκίες από την εμπορική αγορά.
[via]
