Πέρυσι, η Γη δέχτηκε την ισχυρότερη γεωμαγνητική καταιγίδα των τελευταίων δύο δεκαετιών. Το φαινόμενο χάρισε εντυπωσιακά σέλας σε περιοχές των ΗΠΑ που βρίσκονται πολύ νοτιότερα από τις συνηθισμένες ζώνες εμφάνισής του. Παρά τη θεαματική πλευρά του, τέτοια επεισόδια αποτελούν σοβαρό πονοκέφαλο για τις εταιρείες ενέργειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1989, η επαρχία Québec στον Καναδά βυθίστηκε στο σκοτάδι για εννέα ώρες μετά από μια σειρά εκρήξεων πλάσματος από τον Ήλιο. Αυτή τη φορά, χάρη σε καλύτερη προετοιμασία, οι επιπτώσεις στις υποδομές ηλεκτρισμού στις ΗΠΑ και στον Καναδά ήταν ελάχιστες.
Το περιστατικό ανέδειξε ξανά την αξία της έγκαιρης πρόγνωσης του «ηλιακού καιρού». Για αυτόν τον λόγο, τα τελευταία δύο χρόνια η NASA και η IBM εργάστηκαν από κοινού ώστε να προσφέρουν στην επιστημονική κοινότητα, αλλά και στους παρόχους ενέργειας, ένα νέο εργαλείο πρόγνωσης. Το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας παρουσιάστηκε επίσημα: ένα ανοικτού κώδικα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης με την ονομασία Surya, που στα σανσκριτικά σημαίνει «Ήλιος».
Ο Juan Bernabe-Moreno, διευθυντής της IBM Research Europe για Ηνωμένο Βασίλειο και Ιρλανδία, περιέγραψε το Surya ως ένα «τηλεσκόπιο τεχνητής νοημοσύνης για τον Ήλιο». Η IBM εκπαίδευσε το σύστημα χρησιμοποιώντας εννέα χρόνια υψηλής ανάλυσης εικόνων από το Solar Dynamics Observatory (SDO), τον δορυφόρο που η NASA έχει θέσει σε τροχιά από το 2010 με σκοπό τη συνεχή παρατήρηση του ηλιακού δίσκου.
Ουσιαστικά, το Surya αξιοποιεί μεθόδους μηχανικής μάθησης για να ερμηνεύει εικόνες του Ήλιου και να προβλέπει μελλοντική δραστηριότητα. Τα πρώτα αποτελέσματα κρίνονται εντυπωσιακά: σε δοκιμές, το μοντέλο αποδείχθηκε 16% ακριβέστερο από προηγούμενα συστήματα στο ερώτημα «θα υπάρξει ηλιακή έκλαμψη μέσα στις επόμενες 24 ώρες;». Επιπλέον, έχει τη δυνατότητα να παράγει οπτικές προβλέψεις για το πώς θα εμφανιστεί ο Ήλιος, αναπαράγοντας ουσιαστικά εικόνες που το SDO θα μπορούσε να καταγράψει μελλοντικά. Με βάση τα δεδομένα του πιο πρόσφατου ηλιακού κύκλου, το Surya κατάφερε να προβλέψει με ακρίβεια την όψη του Ήλιου δύο ώρες πριν αυτή καταγραφεί. Η ομάδα της IBM εξετάζει τώρα αν το χρονικό αυτό περιθώριο μπορεί να επεκταθεί.
Δύο ώρες μπορεί να μοιάζουν λίγες, ωστόσο για εταιρείες ενέργειας ή τηλεπικοινωνιών που στηρίζονται σε ευαίσθητες υποδομές, ο χρόνος αυτός μπορεί να αποδειχθεί καθοριστικός. Όπως εξήγησε ο Bernabe-Moreno, που έχει εργαστεί στο παρελθόν σε έναν από τους μεγαλύτερους ενεργειακούς ομίλους της Ευρώπης, ακόμη και μικρά χρονικά περιθώρια προειδοποίησης μπορούν να κάνουν τη διαφορά όταν πρόκειται για δίκτυα που πρέπει να ανταποκρίνονται γρήγορα σε εξωτερικές απειλές. Ένα επιπλέον πλεονέκτημα είναι ότι το μοντέλο διαθέτει «μόλις» 366 εκατομμύρια παραμέτρους, γεγονός που το καθιστά αρκετά «ελαφρύ» ώστε να λειτουργεί ακόμη και σε λιγότερο ισχυρό υλικό.
Ο Bernabe-Moreno δεν παραλείπει να τονίσει πως το Surya δεν θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς τη συμβολή των επιστημόνων της NASA. «Από την πρώτη στιγμή, η ομάδα της NASA μάς καθοδήγησε για το τι ακριβώς έπρεπε να κάνει το μοντέλο, πώς να το επικυρώσουμε και πώς να εξασφαλίσουμε ότι θα είναι αξιόπιστο», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ακόμη κι αν το μέλλον ορισμένων προγραμμάτων της NASA είναι αβέβαιο, η δημιουργία του Surya δείχνει πως η γνώση που έχει παραχθεί θα συνεχίσει να βρίσκει εφαρμογές. Όπως τόνισε ο Bernabe-Moreno, «η ομορφιά του μοντέλου είναι ότι δημιουργήσαμε μια πλατφόρμα τεχνητής νοημοσύνης. Και αυτή η δυνατότητα μπορεί να αξιοποιηθεί πολύ πέρα από το έργο της NASA».
[via]
