Το πλαστικό αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας, από συσκευασίες μέχρι ιατρικό εξοπλισμό. Ωστόσο, η ανθεκτικότητά του στη βιοαποδόμηση το καθιστά έναν από τους μεγαλύτερους περιβαλλοντικούς εφιάλτες. Κάθε χρόνο, περισσότερα από 100 εκατομμύρια τόνοι πολυαιθυλενίου παράγονται παγκοσμίως, μιας πλαστικής ύλης που μπορεί να παραμείνει άθικτη στο περιβάλλον για δεκαετίες ή ακόμη και αιώνες. Μέσα σε αυτήν τη ζοφερή πραγματικότητα, μια μικρή κάμπια φαίνεται να προσφέρει μια αναπάντεχη ελπίδα.
Οι κάμπιες του κηρόσκορου (Galleria mellonella), γνωστές και ως waxworms, έχουν την ικανότητα να καταναλώνουν πολυαιθυλένιο και να το διασπούν μεταβολικά σε ελάχιστες μέρες. Σύμφωνα με νέα έρευνα που παρουσιάστηκε στο ετήσιο συνέδριο της Society for Experimental Biology στην Αμβέρσα, περίπου 2.000 τέτοιες κάμπιες μπορούν να εξαφανίσουν μια ολόκληρη πλαστική σακούλα μέσα σε μόλις 24 ώρες. Το φαινόμενο αυτό τις καθιστά τους πρώτους καταγεγραμμένους πλαστικοφάγους οργανισμούς!
Η ανακάλυψη δεν είναι εντελώς καινούρια. Το 2017, ερευνητές απέδειξαν για πρώτη φορά ότι τα waxworms μπορούν να διασπάσουν το πολυαιθυλένιο. Αυτό που δεν ήταν ξεκάθαρο τότε ήταν ο ακριβής μηχανισμός της διαδικασίας, αλλά και οι συνέπειες για την ίδια την υγεία των κάμπιων. Σήμερα, η ομάδα του Dr Bryan Cassone, καθηγητή στο Brandon University του Καναδά, ρίχνει περισσότερο φως στο φαινόμενο, εξετάζοντας τόσο τον ρόλο του μικροβιώματος των εντόμων όσο και τις πιθανές πρακτικές εφαρμογές.
Σύμφωνα με τον Cassone, οι κάμπιες όχι μόνο καταναλώνουν το πλαστικό, αλλά το μεταβολίζουν και το αποθηκεύουν ως σωματικό λίπος. Η διαδικασία μοιάζει με τον τρόπο που το ανθρώπινο σώμα αποθηκεύει το πλεονάζον λίπος μετά από ένα γεύμα πλούσιο σε λιπαρά. Όμως υπάρχει μια κρίσιμη διαφορά: ενώ το πλαστικό μετατρέπεται σε ενέργεια και λίπος, η κατανάλωσή του οδηγεί τελικά τις κάμπιες σε ταχεία εξασθένιση και θάνατο. Σε μια δίαιτα αποκλειστικά βασισμένη σε πολυαιθυλένιο, τα waxworms χάνουν γρήγορα βάρος και δεν επιβιώνουν πάνω από λίγες ημέρες.
Η ερευνητική ομάδα θεωρεί ωστόσο ότι το πρόβλημα αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί. Η προσθήκη συμπληρωματικών τροφών, όπως απλά σάκχαρα, φαίνεται να ενισχύει τη ζωτικότητα των κάμπιων και να μειώνει τον αριθμό που απαιτείται για την αποδόμηση του πλαστικού. «Πιστεύουμε ότι μπορούμε να βρούμε ένα διατροφικό μείγμα που όχι μόνο θα διατηρεί την καλή τους φυσική κατάσταση, αλλά ίσως την ενισχύει κιόλας», σημειώνει ο Cassone.
Οι προοπτικές που ανοίγονται είναι διπλές. Αφενός, ται waxworms θα μπορούσαν να εκτραφούν μαζικά και να αποτελέσουν μέρος μιας κυκλικής οικονομίας, καταναλώνοντας πλαστικό και μετατρέποντάς το σε βιομάζα. Αφετέρου, οι επιστήμονες διερευνούν την πιθανότητα να «αντιγράψουν» το βιολογικό μονοπάτι της αποδόμησης έξω από τον οργανισμό των εντόμων, αξιοποιώντας τα ένζυμα ή τα βακτήρια που συμμετέχουν στη διαδικασία.
Μια ακόμη ενδιαφέρουσα διάσταση της έρευνας είναι ότι η βιομάζα που θα προκύψει από την εκτροφή των κάμπιων θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και αλλού. Τα waxworms αποτελούν πηγή υψηλής θρεπτικής αξίας και, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά δεδομένα της ομάδας Cassone, θα μπορούσαν να ενταχθούν στη διατροφή ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας, προσφέροντας ένα παράπλευρο οικονομικό όφελος.
Παρά τις θετικές προοπτικές, οι ερευνητές παραμένουν ρεαλιστές. Η ιδέα ότι εκατομμύρια κάμπιες θα μπορούσαν να «καθαρίσουν» τις θάλασσες και τις χωματερές δεν είναι άμεσα εφαρμόσιμη. Η θνησιμότητα των εντόμων σε διατροφή μόνο με πλαστικό, τα ηθικά ζητήματα μαζικής εκτροφής και η ανάγκη για ασφαλή αξιοποίηση των υποπροϊόντων είναι μερικές μόνο από τις προκλήσεις. Ωστόσο, η μελέτη ανοίγει έναν νέο δρόμο για την κατανόηση του πώς η φύση μπορεί να αντιμετωπίσει μια ρύπανση που δημιούργησε ο άνθρωπος.
[via]
