Αρκετά εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης έχουν επιχειρήσει να αναλύσουν δεδομένα, μουσικά μοτίβα και ψυχολογικούς παράγοντες ώστε να καταλήξουν σε λίστες με τα πιο «κολληματικά» τραγούδια όλων των εποχών.
Η τεχνητή νοημοσύνη αρχίζει να διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τη μουσική, ακόμη και σε ζητήματα που μέχρι σήμερα θεωρούνταν υποκειμενικά, όπως το τι καθιστά ένα τραγούδι «εθιστικό».
Τα τελευταία χρόνια, αρκετά εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, όπως το ChatGPT, το Gemini και το Copilot, έχουν επιχειρήσει να αναλύσουν δεδομένα, μουσικά μοτίβα και ψυχολογικούς παράγοντες ώστε να καταλήξουν σε λίστες με τα πιο κολληματικά τραγούδια όλων των εποχών.
Συνδυασμός επιστήμης, ψυχολογίας και πλαισίου
Σύμφωνα με το ChatGPT, η «κολλητικότητα» ενός τραγουδιού είναι συνδυασμός επιστήμης, ψυχολογίας και πολιτισμικού πλαισίου. Ένα εθιστικό τραγούδι τείνει να έχει επαναλαμβανόμενα ρεφρέν, απλή μελωδία, δυνατό ρυθμό και στίχους που μπορούν να απομνημονευτούν εύκολα.
Η μελωδική δομή είναι συχνά τέτοια που επιτρέπει στον ακροατή να τραγουδήσει ή να σιγοψιθυρίσει χωρίς μεγάλη προσπάθεια. Η τεχνητή νοημοσύνη επισημαίνει ότι όσο πιο απλή είναι η αναπαραγωγή ενός κομματιού, τόσο πιο πιθανό είναι να «κολλήσει» στο μυαλό.
Η έρευνα γύρω από το φαινόμενο αυτό έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια. Το 2014, το Μουσείο Επιστήμης και Βιομηχανίας του Μάντσεστερ διεξήγαγε ένα διαδικτυακό πείραμα με περισσότερους από 12.000 συμμετέχοντες. Στους χρήστες ζητήθηκε να αναγνωρίσουν όσο το δυνατόν περισσότερα τραγούδια μέσα από σύντομα ηχητικά αποσπάσματα.
Το αποτέλεσμα ήταν μια λίστα με τα τραγούδια που αναγνωρίζονταν ταχύτερα, τα οποία θεωρήθηκαν από την έρευνα ως τα πιο «κολληματικά». Στην κορυφή βρέθηκε το «Wannabe» των Spice Girls, το οποίο αναγνωρίστηκε μέσα σε μόλις 2,3 δευτερόλεπτα. Ακολούθησαν το «Mambo No. 5» του Lou Bega και το «Eye of the Tiger» των Survivor. Σύμφωνα με την έρευνα, ο μέσος χρόνος αναγνώρισης των πιο γνωστών τραγουδιών ήταν περίπου 5 δευτερόλεπτα, δείχνοντας ότι συγκεκριμένα κομμάτια ενεργοποιούν μηχανισμούς μνήμης με εντυπωσιακή ταχύτητα.
Ωστόσο, η αναγνωρισιμότητα δεν είναι το μοναδικό κριτήριο για το τι κάνει ένα τραγούδι εθιστικό. Η τεχνητή νοημοσύνη προσπαθεί να ενσωματώσει πολλαπλούς παράγοντες, όπως το ρυθμικό μοτίβο, το συναισθηματικό περιεχόμενο και τον πολιτισμικό αντίκτυπο.
Η λίστα των ChatGPT, Gemini και Copilot
Στη λίστα του ChatGPT με τα πιο «κολληματικά» τραγούδια των τελευταίων 50 ετών περιλαμβάνονται το «Y.M.C.A.» των Village People, το «Dancing Queen» των ABBA, το «Billie Jean» του Michael Jackson, το «Girls Just Want to Have Fun» της Cyndi Lauper, το «Wannabe» των Spice Girls, το «Macarena» των Los del Río, το «Hey Ya!» των OutKast, το «Hips Don’t Lie» της Shakira, το «Happy» του Pharrell Williams και το «Shake It Off» της Taylor Swift.
Το Gemini της Google, από την άλλη, έδωσε μια διαφορετική λίστα, η οποία συνδύαζε παλαιότερες κλασικές επιτυχίες με πιο σύγχρονα τραγούδια. Εκτός από το «Wannabe» και το «Happy», περιλάμβανε το «Mambo No. 5» του Lou Bega, το «Eye of the Tiger» των Survivor και το «I Will Always Love You» της Whitney Houston, ενώ πρόσθετε το «Bohemian Rhapsody» των Queen, το «Uptown Funk» του Mark Ronson με τον Bruno Mars, το «Livin’ on a Prayer» των Bon Jovi, το «Don’t Stop Believin’» των Journey και το «Single Ladies» της Beyoncé.
Η προσέγγιση του Copilot από τη Microsoft ήταν πιο προσανατολισμένη στις μεγάλες επιτυχίες της τελευταίας δεκαετίας. Η λίστα του περιλάμβανε το «Shape of You» του Ed Sheeran, το «Call Me Maybe» της Carly Rae Jepsen, το «Rolling in the Deep» της Adele, το «Mr. Brightside» των The Killers και το «I Want It That Way» των Backstreet Boys, μαζί με τα «Wannabe» και «Happy» που επανέρχονται διαρκώς στις περισσότερες κατατάξεις.
Η συμβολή του earworm effect
Παρά τις διαφορές, όλες οι λίστες συγκλίνουν στο ότι ορισμένα τραγούδια έχουν σχεδόν καθολική ικανότητα να παραμένουν στη μνήμη. Η ύπαρξη ενός ισχυρού ρυθμού, απλών στίχων και ενός επαναλαμβανόμενου μουσικού μοτίβου φαίνεται να δημιουργεί το λεγόμενο «earworm effect» – το φαινόμενο κατά το οποίο ο εγκέφαλος επαναλαμβάνει νοητά το ίδιο μουσικό θέμα. Στη νευροεπιστήμη, αυτό σχετίζεται με την ενεργοποίηση περιοχών που συνδέονται με την πρόβλεψη, την ανταμοιβή και την κινητική μνήμη, κάτι που εξηγεί γιατί ένα τραγούδι μπορεί να κάνει τον ακροατή να χορεύει ή να τραγουδά χωρίς προσπάθεια.
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν σταματά στην ανάλυση της μελωδίας ή των στίχων. Παράγοντες όπως η πολιτισμική έκθεση, η ικανότητα ενός τραγουδιού να δημιουργεί κοινωνικά trends και η ταχύτητα με την οποία διαδίδεται μέσα από πλατφόρμες όπως το TikTok επηρεάζουν καθοριστικά την κολλητικότητα. Τραγούδια όπως το «Call Me Maybe» έγιναν παγκόσμια φαινόμενα κυρίως λόγω των viral βίντεο που συνόδευσαν την κυκλοφορία τους, ενώ παλαιότερα κομμάτια, όπως το «Bohemian Rhapsody», έχουν αποκτήσει νέα δυναμική χάρη σε κινηματογραφικές χρήσεις ή αναβιώσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η συνολική εικόνα δείχνει ότι η AI δεν απομονώνει το τραγούδι από το κοινωνικό του πλαίσιο. Αναλύει δεδομένα από εκατομμύρια streams, playlists και trends, συνδυάζοντας στατιστικά στοιχεία με ψυχολογικούς μηχανισμούς μνήμης και ανταπόκρισης. Αυτό εξηγεί γιατί λίστες από διαφορετικά συστήματα AI παρουσιάζουν μεν παραλλαγές, αλλά καταλήγουν συχνά στα ίδια κομμάτια-σύμβολα: τραγούδια που δεν ανήκουν μόνο σε μια εποχή, αλλά έχουν καταφέρει να διασχίσουν γενιές, επανερχόμενα ξανά και ξανά στη συλλογική μνήμη.
Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται, η ικανότητά της να κατανοεί το τι κάνει ένα τραγούδι εθιστικό αναμένεται να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο. Η ανάλυση δεν θα περιορίζεται μόνο στα μουσικά χαρακτηριστικά αλλά και στον τρόπο με τον οποίο η πολιτισμική δυναμική, οι ψηφιακές πλατφόρμες και οι συλλογικές εμπειρίες διαμορφώνουν τις μουσικές μας εμμονές. Στο επίκεντρο, όμως, παραμένει το ίδιο βασικό στοιχείο: η άμεση, αβίαστη σύνδεση ανάμεσα στον ήχο και τη μνήμη.
Από το «Wannabe» των Spice Girls μέχρι το «Bohemian Rhapsody» των Queen και από το «Billie Jean» του Michael Jackson μέχρι το «Shape of You» του Ed Sheeran, η τεχνητή νοημοσύνη δείχνει ότι η κολλητικότητα ενός τραγουδιού δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού μουσικής δομής, πολιτισμικού αντίκτυπου και ψυχολογικής απήχησης. Και αν κάτι αποδεικνύουν οι λίστες της AI, είναι ότι ορισμένα τραγούδια είναι καταδικασμένα να μείνουν στο μυαλό μας — επαναλαμβανόμενα, ακούραστα, σαν ένα ατελείωτο ρεφρέν.
