Από τον Νοέμβριο του 2000 μέχρι σήμερα, ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (ISS) αποτελεί το πιο σταθερό σημείο ανθρώπινης παρουσίας στο Διάστημα. Εικοσιτέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο, επτά ημέρες την εβδομάδα, τουλάχιστον ένας αστροναύτης βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη, συνθέτοντας ένα άθλο συνεργασίας ανάμεσα σε ΗΠΑ, Ευρώπη, Καναδά, Ιαπωνία και Ρωσία. Ωστόσο, όπως όλα τα μεγάλα εγχειρήματα, έτσι και το ISS πλησιάζει στο τέλος του.
Το 2030 η NASA σχεδιάζει την ελεγχόμενη πτώση του σταθμού σε απομακρυσμένη περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού, βάζοντας τίτλους τέλους σε μια εποχή σχεδόν τριών δεκαετιών συνεχούς λειτουργίας. Για πολλούς επιστήμονες και μηχανικούς που υπήρξαν μέλη της κοινότητας, η στιγμή θα είναι φορτισμένη συναισθηματικά. Ο ISS δεν υπήρξε μόνο μια εντυπωσιακή τεχνολογική κατασκευή, αλλά και ένα εργαστήριο επιστήμης μοναδικό στο είδος του.
Από την εκτόξευση των πρώτων τμημάτων το 1998 μέχρι σήμερα, ο σταθμός φιλοξένησε περισσότερα από 4.000 πειράματα, με πάνω από 4.400 επιστημονικές δημοσιεύσεις να βασίζονται σε αυτά. Οι τομείς που καλύφθηκαν είναι εντυπωσιακά ποικίλοι: από τη μελέτη κεραυνών και την ανάπτυξη νέων μεθόδων κρυστάλλωσης φαρμάκων κατά του καρκίνου, μέχρι την καλλιέργεια τεχνητού αμφιβληστροειδούς, την παραγωγή υπερκαθαρών οπτικών ινών και την αλληλούχιση DNA στο Διάστημα. Η έλλειψη βαρύτητας, το κενό και οι ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας και ακτινοβολίας μετέτρεψαν το ISS σε ιδανικό πεδίο για πρωτοποριακή έρευνα που δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί στη Γη.
Πέρα όμως από τις επιστημονικές ανακαλύψεις, ο ISS αποτέλεσε και το πιο λαμπρό παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας. Σε μια εποχή γεμάτη γεωπολιτικές εντάσεις, ο ISS απέδειξε ότι χώρες με διαφορετικά συμφέροντα μπορούσαν να συνεργαστούν αρμονικά για έναν κοινό στόχο: την εξερεύνηση και κατανόηση του Διαστήματος.
Παρά την επικείμενη απόσυρση, η NASA και οι εταίροι της δεν σκοπεύουν να εγκαταλείψουν την τροχιά χαμηλού ύψους γύρω από τη Γη. Ήδη από το 2021, ο οργανισμός έχει επενδύσει περισσότερα από 400 εκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξη εμπορικών διαστημικών σταθμών. Στόχος είναι η μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο όπου η NASA δεν θα διατηρεί αποκλειστικά δικές της εγκαταστάσεις, αλλά θα αγοράζει υπηρεσίες από ιδιωτικές εταιρείες, όπως ήδη συμβαίνει με τη μεταφορά φορτίων και πληρωμάτων μέσω SpaceX και Boeing.
Το Σεπτέμβριο του 2025 ανακοινώθηκε το δεύτερο στάδιο του προγράμματος, με στόχο την επιλογή εταιρειών που θα λάβουν χρηματοδότηση ώστε να αναπτύξουν σταθμούς ικανούς να φιλοξενήσουν τετραμελή πληρώματα για τουλάχιστον 30 ημέρες. Εφόσον οι δοκιμές κριθούν επιτυχείς, η NASA θα προχωρήσει σε πιστοποίηση και στη συνέχεια θα αγοράζει αποστολές με εμπορικούς όρους.
Εν τω μεταξύ, η Κίνα συνεχίζει ακάθεκτη την παρουσία της στο Διάστημα με τον δικό της σταθμό, Tiangong. Με μόνιμο τριμελές πλήρωμα σε τροχιά περίπου 402 χιλιομέτρων, ο Tiangong ενδέχεται σύντομα να κατακτήσει το ρεκόρ συνεχούς ανθρώπινης παρουσίας, εφόσον ο ISS αποσυρθεί.
Η μετάβαση αυτή σηματοδοτεί το ξημέρωμα μιας νέας εποχής: οι εμπορικές διαστημικές υποδομές θα αναλάβουν τον ρόλο που μέχρι σήμερα ανήκε αποκλειστικά σε κυβερνητικούς οργανισμούς. Το στοίχημα είναι μεγάλο, καθώς από την επιτυχία ή αποτυχία τους θα εξαρτηθεί αν η Ανθρωπότητα θα συνεχίσει να διατηρεί μόνιμη παρουσία σε τροχιά γύρω από τη Γη.
[via]
