Ανάμεσα στους δύο τύπους λογαριασμών ανοίγεται μια διαδρομή που ξεκινά από τη φιλία και φτάνει στη δημόσια εικόνα – μια μετάβαση που κρύβει τόσο ευκαιρίες όσο και κινδύνους.
Στην εποχή όπου η καθημερινότητα μεταφέρεται στις οθόνες, το Facebook δεν είναι απλώς ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης· είναι ένας καθρέφτης της ανθρώπινης ανάγκης είτε για επικοινωνία είτε για αναγνώριση. Ο απλός χρήστης το βλέπει ως χώρο συνάντησης και προσωπικής έκφρασης, ενώ ο ψηφιακός δημιουργός ως σκηνή προβολής και εργαλείο επαγγελματικής ανέλιξης.
Ανάμεσα στους δύο τύπους λογαριασμών ανοίγεται μια διαδρομή που ξεκινά από τη φιλία και φτάνει στη δημόσια εικόνα – μια μετάβαση που κρύβει τόσο ευκαιρίες όσο και κινδύνους, ανάλογα με το τι αναζητά ο καθένας πίσω από την οθόνη.
Δύο εντελώς διαφορετικές φιλοσοφίες χρήσης
Η διαφορά ανάμεσα στο προσωπικό προφίλ ενός απλού χρήστη και στο προφίλ ή τη σελίδα ενός ψηφιακού δημιουργού στο Facebook αντανακλά δύο εντελώς διαφορετικές φιλοσοφίες χρήσης της ίδιας πλατφόρμας. Από τη μια πλευρά υπάρχει ο άνθρωπος που βλέπει το Facebook ως χώρο κοινωνικής επαφής, επικοινωνίας, καθημερινής έκφρασης και ανταλλαγής στιγμών. Από την άλλη βρίσκεται ο δημιουργός, που αντιμετωπίζει την πλατφόρμα ως εργαλείο επαγγελματικής παρουσίας, διαχείρισης κοινού, προώθησης περιεχομένου και ενδεχομένως πηγής εισοδήματος.
Οι δύο μορφές χρήσης συνυπάρχουν μέσα στην ίδια ψηφιακή πραγματικότητα, αλλά λειτουργούν με εντελώς διαφορετικούς κανόνες, προσφέροντας και αφαιρώντας πράγματα από τον χρήστη, ανάλογα με το τι επιδιώκει.
Απλός χρήστης VS ψηφιακός δημιουργός
Ο απλός χρήστης, μέσα από το προσωπικό του προφίλ, διατηρεί την αίσθηση της ιδιωτικότητας και του κοινωνικού δεσμού.
Το σύστημα «φίλων» δημιουργεί ένα κλειστό κύκλο ανθρώπων, με τους οποίους μοιράζεται φωτογραφίες, σκέψεις, γεγονότα ή συναισθήματα, χωρίς απαραίτητα να στοχεύει στην αναγνωρισιμότητα ή στην απήχηση.
Το μεγάλο πλεονέκτημα αυτής της μορφής χρήσης είναι η αυθεντικότητα. Ο απλός χρήστης δεν έχει να αποδείξει κάτι σε κοινό ή αλγόριθμο, δεν προσπαθεί να διατηρήσει ρυθμό δημοσιεύσεων, δεν μετρά likes και views σαν δείκτες επιτυχίας. Η επικοινωνία του παραμένει ανθρώπινη, βασισμένη στην αμοιβαιότητα. Από την άλλη όμως, το προσωπικό προφίλ έχει σημαντικούς περιορισμούς. Δεν προσφέρει στατιστικά για το ποιοι βλέπουν ή αλληλεπιδρούν με το περιεχόμενο, δεν επιτρέπει τη δημιουργία επαγγελματικής ταυτότητας, ούτε παρέχει τρόπους αξιοποίησης της απήχησης για οικονομικό όφελος. Επιπλέον, το όριο των πέντε χιλιάδων φίλων καθιστά αδύνατη τη μαζική προβολή ή τη δημιουργία μιας κοινότητας πέρα από το στενό κύκλο γνωριμιών. Έτσι, ενώ ο απλός χρήστης κερδίζει σε προσωπική ελευθερία, χάνει τη δυνατότητα ευρύτερης έκφρασης και επιρροής.
Αντίθετα, ο ψηφιακός δημιουργός κινείται σε ένα περιβάλλον που θυμίζει περισσότερο επαγγελματική πλατφόρμα παρά κοινωνικό δίκτυο. Το περιεχόμενό του είναι δημόσιο, οι αλληλεπιδράσεις του μετρώνται και η επιτυχία του εξαρτάται από την ανταπόκριση ενός απρόσωπου, μαζικού κοινού. Το μεγάλο του πλεονέκτημα είναι πως έχει στη διάθεσή του εργαλεία που επιτρέπουν έλεγχο, ανάλυση και ανάπτυξη. Μέσα από τα στατιστικά του Facebook μπορεί να βλέπει ποιοι τον παρακολουθούν, ποιες αναρτήσεις του έχουν απήχηση, ποιες ώρες το κοινό του είναι πιο ενεργό. Η λειτουργία των ακολούθων αντί για φίλους ανοίγει τον δρόμο για μαζική διάδοση, καθώς δεν υπάρχει ανώτατο όριο στον αριθμό των ανθρώπων που μπορούν να τον παρακολουθούν.
Παράλληλα, οι δυνατότητες monetization δίνουν τη δυνατότητα μετατροπής της δημιουργικότητας σε εισόδημα: έσοδα από διαφημίσεις, από Reels ή από συνδρομητές που πληρώνουν για αποκλειστικό περιεχόμενο.
Το σημαντικό εδώ είναι ότι ο ρόλος του ψηφιακού δημιουργού δεν απαιτεί καμία συνδρομή ή πληρωμή προς το Facebook. Η λειτουργία «Επαγγελματικής λειτουργίας» ή η δημιουργία Σελίδας είναι εντελώς δωρεάν, και όλα τα εργαλεία, όπως το Meta Business Suite ή το Creator Studio, προσφέρονται χωρίς κόστος. Ο δημιουργός μπορεί, αν το επιθυμεί, να πληρώσει μόνο για προωθήσεις ή διαφημίσεις, αλλά αυτό αποτελεί προσωπική επιλογή και όχι υποχρέωση. Έτσι, το μοντέλο του Facebook στηρίζεται στην αρχή ότι ο δημιουργός δεν πληρώνει για να εκφραστεί· πληρώνεται αν καταφέρει να προσελκύσει κοινό.
Ωστόσο, αυτή η νέα ελευθερία συνοδεύεται από μια άλλη μορφή εξάρτησης: την εξάρτηση από την προσοχή του κοινού και τη λογική του αλγορίθμου.
Ο δημιουργός δεν επικοινωνεί απλώς· ανταγωνίζεται την προσοχή των άλλων, παράγει περιεχόμενο με στρατηγική, προγραμματίζει αναρτήσεις, υπολογίζει ποιο θέμα «τραβάει».
Σταδιακά, το Facebook παύει να είναι χώρος έκφρασης και γίνεται εργαλείο προβολής. Το συναίσθημα υποχωρεί μπροστά στην ανάγκη να διατηρηθεί το ενδιαφέρον του κοινού. Ένας ψηφιακός δημιουργός μπορεί να κερδίσει αναγνωρισιμότητα, αλλά συχνά χάνει την αμεσότητα, εγκλωβισμένος σε έναν διαρκή αγώνα για προβολή και αλληλεπίδραση.
Η μετάβαση από το προσωπικό προφίλ στη λειτουργία του ψηφιακού δημιουργού μοιάζει με το πέρασμα από τη φιλική συζήτηση στην επαγγελματική παρουσίαση.
Το περιεχόμενο δεν «ανήκει» πια μόνο στον ίδιο τον χρήστη, αλλά γίνεται αντικείμενο κατανάλωσης από τρίτους. Για κάποιους αυτό είναι μια ευκαιρία να μοιραστούν τη δουλειά τους, τη μουσική τους, τις σκέψεις τους με ευρύτερο κοινό. Για άλλους, όμως, σημαίνει απώλεια της οικειότητας και είσοδο σε έναν κόσμο όπου η αξία μετριέται με αριθμούς. Στην πράξη, το προφίλ του ψηφιακού δημιουργού μετατρέπει το Facebook σε σκηνή, ενώ το προφίλ του απλού χρήστη παραμένει καθιστικό σαλόνι. Και οι δύο χώροι έχουν τη χρησιμότητά τους, αρκεί ο καθένας να ξέρει τι ζητά από το μέσο.
Ο απλός χρήστης απολαμβάνει την ελευθερία της μη εμπορευματοποιημένης παρουσίας, ο δημιουργός όμως απολαμβάνει τη δύναμη της διάδοσης και της επιρροής. Ο πρώτος κινείται στο ασφαλές πεδίο των γνωστών του, ο δεύτερος σε μια αρένα όπου η αναγνώριση είναι πιθανή αλλά ποτέ δεδομένη.
Σε τελική ανάλυση, το αν κάποιος θα παραμείνει απλός χρήστης ή θα γίνει ψηφιακός δημιουργός δεν έχει να κάνει μόνο με την τεχνολογία, αλλά με την πρόθεση.
Το προσωπικό προφίλ υπηρετεί την ανάγκη της επαφής, το προφίλ δημιουργού υπηρετεί την ανάγκη της προβολής. Το πρώτο τρέφεται από τη φιλία, το δεύτερο από την προσοχή. Και τα δύο μπορούν να οδηγήσουν σε ικανοποίηση ή ματαίωση, ανάλογα με το πώς τα χρησιμοποιεί κανείς.
Το Facebook, τελικά, δεν καθορίζει τι είμαστε· απλώς, μας προσφέρει δύο διαφορετικούς καθρέφτες, και το μόνο που αλλάζει είναι το βλέμμα με το οποίο κοιτάμε μέσα τους.
