Η πορεία προς την ανάπτυξη λειτουργικών και αξιόπιστων κβαντικών υπολογιστών συναντά εδώ και χρόνια ένα σχεδόν ανυπέρβλητο εμπόδιο: την ευθραυστότητα των qubits. Τα θεμελιώδη αυτά στοιχεία της κβαντικής πληροφορικής είναι εξαιρετικά ασταθή, με αποτέλεσμα κάθε μικρή επέμβαση ή ακόμη και η απλή μέτρησή τους να προκαλεί σοβαρά σφάλματα.
Μια νέα ανακάλυψη από το Institute of Science στο Τόκιο δείχνει να αλλάζει τα δεδομένα, καθώς μια ομάδα ερευνητών παρουσίασε έναν πρωτοποριακό κώδικα διόρθωσης σφαλμάτων, ικανό να λειτουργεί αποδοτικά ακόμη και σε συστήματα με εκατοντάδες χιλιάδες qubits.
Η είδηση αυτή φέρνει πιο κοντά το όραμα της δημιουργίας κβαντικών υπολογιστών με εκατομμύρια λογικά qubits, μια κλίμακα που μέχρι πρότινος φάνταζε αδύνατη. Ο επικεφαλής της έρευνας, Kenta Kasai, αναπληρωτής καθηγητής στο ινστιτούτο, εξηγεί ότι η ομάδα του ανέπτυξε μια νέα κατηγορία LDPC (Low-Density Parity-Check). Οι κώδικες αυτοί έχουν σχεδιαστεί ώστε να πλησιάζουν το θεωρητικό όριο μέγιστης αποδοτικότητας στη διόρθωση κβαντικών σφαλμάτων, γνωστό ως όριο κατακερματισμού (hashing bound).
Γιατί είναι τόσο δύσκολο να χτιστεί ένας κβαντικός υπολογιστής
Οι κβαντικοί υπολογιστές έχουν χαρακτηριστεί ως το μέλλον της τεχνολογίας, με τη δυνατότητα να επιλύουν πολύπλοκα προβλήματα στη χημεία, την κρυπτογραφία και τη βελτιστοποίηση συστημάτων. Όμως, κάθε βήμα προόδου έρχεται αντιμέτωπο με το ίδιο βασικό πρόβλημα: την ασταθή φύση των qubits. Στην πράξη, χιλιάδες φυσικά qubits χρειάζονται για να δημιουργηθεί ένα μόνο λογικό qubit, ικανό να εκτελεί αξιόπιστους υπολογισμούς. Αυτός ο δυσανάλογος λόγος είναι που κρατά την κβαντική τεχνολογία σε πειραματικό στάδιο.
Η καινοτομία των Ιαπώνων ερευνητών
Η πρόταση του Kasai και της ομάδας του διαφέρει σε δύο κρίσιμα σημεία. Αρχικά, οι νέοι LDPC κώδικες επιτυγχάνουν ποσοστό κωδικοποίησης άνω του 50%, γεγονός που μειώνει δραστικά τη σπατάλη πόρων. Επιπλέον, η πολυπλοκότητα της αποκωδικοποίησης αυξάνεται μόνο ανάλογα με τον αριθμό των φυσικών qubits, στοιχείο που καθιστά την προσέγγιση πραγματικά κλιμακούμενη.
Για να φτάσουν σε αυτό το αποτέλεσμα, οι ερευνητές συνδύασαν διάφορες τεχνικές: χρησιμοποίησαν φωτογραφικούς LDPC κώδικες, εισήγαγαν ειδικές μεταθέσεις ώστε να ενισχύσουν την ποικιλία και την ανθεκτικότητα της δομής, ενώ αξιοποίησαν και μη δυαδικά μαθηματικά, αυξάνοντας την ποσότητα πληροφορίας που μπορεί να υποστεί επεξεργασία σε κάθε βήμα. Τελικά, οι κώδικες μετατράπηκαν σε CSS (Calderbank-Shor-Steane), μια από τις πιο διαδεδομένες αρχιτεκτονικές στη διόρθωση κβαντικών σφαλμάτων.
Η σημασία της νέας μεθόδου αποκωδικοποίησης
Η καινοτομία βρίσκεται στη μέθοδο αποκωδικοποίησης που βασίζεται στον αλγόριθμο “sum-product”. Η μέθοδος αυτή μπορεί να διαχειρίζεται ταυτόχρονα και τους δύο βασικούς τύπους κβαντικών σφαλμάτων: τα bit-flips (X) και τα phase-flips (Z). Στις περισσότερες προηγούμενες προσεγγίσεις, τα δύο αυτά σφάλματα αντιμετωπίζονταν ξεχωριστά, κάτι που αύξανε την πολυπλοκότητα και μείωνε την αποδοτικότητα.
Στις δοκιμές, ακόμη και με την κλίμακα των εκατοντάδων χιλιάδων qubits, το συνολικό ποσοστό σφαλμάτων παρέμεινε κοντά στο 10⁻⁴, τιμή που αγγίζει σχεδόν το θεωρητικό όριο της τελειότητας. Το γεγονός αυτό καθιστά πλέον ρεαλιστική την προοπτική ανάπτυξης συστημάτων με εκατομμύρια λογικά qubits, ανοίγοντας τον δρόμο για την αξιοποίηση της κβαντικής πληροφορικής σε πραγματικά προβλήματα.
Ένα βήμα-σταθμός, όχι το τέλος της διαδρομής
Ο Kasai τονίζει ότι, παρότι η ανακάλυψη δεν λύνει όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με την κβαντική πληροφορική, αποτελεί ένα κρίσιμο σημείο καμπής. Ένας κώδικας με αυτές τις ιδιότητες μπορεί να θέσει τις βάσεις για την κατασκευή αξιόπιστων κβαντικών μηχανών, οι οποίες θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε τομείς που σήμερα παραμένουν απρόσιτοι: από την έρευνα νέων υλικών μέχρι τη βελτιστοποίηση πολύπλοκων δικτύων και συστημάτων.
[via]
