Ανάμεσα στις τροχιές του Άρη και του Δία απλώνεται ένα τεράστιο, δακτυλιοειδές πεδίο γεμάτο βράχους του Διαστήματος: η γνωστή Ζώνη Αστεροειδών. Δημιουργήθηκε πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια, την ίδια εποχή με το Ηλιακό μας Σύστημα, από υλικό που δεν μπόρεσε ποτέ να συνενωθεί σε έναν πλανήτη λόγω της ισχυρής βαρυτικής επιρροής του Δία. Παρότι συχνά την αντιλαμβανόμαστε σαν ένα σταθερό χαρακτηριστικό του ηλιακού μας συστήματος, νέα έρευνα δείχνει ότι η Ζώνη σταδιακά χάνει μάζα και με τον χρόνο «εξαφανίζεται».
Οι δυνάμεις που τη διαμορφώνουν
Η παρουσία του Δία παίζει καθοριστικό ρόλο στη δυναμική της Ζώνης Αστεροειδών. Μέσα από βαρυτικές αλληλεπιδράσεις και συντονισμούς με την τροχιά του, αλλά και με εκείνες του Κρόνου και του Άρη, πολλοί αστεροειδείς εκτρέπονται. Άλλοι εκτοξεύονται προς το εσωτερικό Ηλιακό Σύστημα, φτάνοντας ακόμη και κοντά στη Γη, ενώ κάποιοι ωθούνται προς την τροχιά του Δία. Όσοι παραμένουν, συγκρούονται συνεχώς μεταξύ τους, διαλύονται σε μικρότερα κομμάτια και σταδιακά κονιορτοποιούνται. Έτσι, η Ζώνη χάνει μάζα με έναν αργό αλλά αδιάκοπο ρυθμό.
Η μελέτη που αποκαλύπτει τον ρυθμό της «εξαφάνισης»
Μια νέα μελέτη, με επικεφαλής τον πλανητικό επιστήμονα Julio Fernández από το Universidad de la Republica στην Ουρουγουάη, επιχειρεί να ποσοτικοποιήσει την απώλεια αυτή. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, που έχουν δημοσιευθεί στο arXiv αλλά δεν έχουν ακόμη κριθεί από ομοτίμους, η Ζώνη Αστεροειδών χάνει περίπου 0,0088% της μάζας της κάθε εκατομμύριο χρόνια.
Ο ρυθμός αυτός αφορά την «ενεργά συγκρουσιακή» ζώνη, δηλαδή τους μικρότερους αστεροειδείς που συμμετέχουν σε συχνές συγκρούσεις και εκτινάξεις. Τα μεγαλύτερα και αρχαιότερα σώματα, όπως οι Ceres (Δήμητρα), Vesta (Εστία) και Pallas (Πάλλας), δεν επηρεάζονται στον ίδιο βαθμό. Αν και το ποσοστό φαίνεται μικρό, σε χρονικά διαστήματα δισεκατομμυρίων ετών το αποτέλεσμα είναι σημαντικό.
Ένα παρελθόν γεμάτο βία
Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι πριν από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια η Ζώνη περιείχε περίπου 50% περισσότερη μάζα. Μάλιστα, τότε ο ρυθμός απώλειας ήταν διπλάσιος σε σχέση με σήμερα. Αυτό συμφωνεί με τα γεωλογικά ίχνη που έχουν εντοπιστεί στη Γη και τη Σελήνη, τα οποία καταγράφουν μια περίοδο έντονων προσκρούσεων και κοσμικής «βροχής».
Πού καταλήγουν οι χαμένοι αστεροειδείς
Το ερώτημα είναι πού πηγαίνει όλη αυτή η μάζα που χάνεται. Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι περίπου το 20% των αστεροειδών διαφεύγει στο Διάστημα, μερικές φορές περνώντας από την τροχιά της Γης και προκαλώντας φαινόμενα όπως οι μετεωρίτες που βλέπουμε να φλέγονται στην ατμόσφαιρα. Το υπόλοιπο 80% κονιορτοποιείται σε κοσμική σκόνη που καταλήγει στο λεγόμενο ζωδιακό νεφέλωμα, ένα εκτεταμένο «σύννεφο» σκόνης που περιβάλλει τον Ήλιο στο εσωτερικό Ηλιακό Σύστημα.
Θα εξαφανιστεί τελείως;
Σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες, η συνολική μάζα της Ζώνης Αστεροειδών σήμερα δεν ξεπερνά το 3% της μάζας της Σελήνης. Αυτό δείχνει πόσο περιορισμένη είναι σε σχέση με το μέγεθός της. Ωστόσο, ακόμη κι αν συνεχιστεί η σταδιακή απώλεια μέσω συγκρούσεων και εκτινάξεων, θα χρειαστούν αμέτρητα εκατομμύρια χρόνια για να εξαφανιστεί πλήρως. Στην πραγματικότητα, η καταστροφή της θα έρθει νωρίτερα με τον θάνατο του Ήλιου, σε περίπου 5 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν το άστρο μας θα διογκωθεί σε ερυθρό γίγαντα και θα «καταπιεί» μεγάλο μέρος του Ηλιακού Συστήματος.
Γιατί έχει σημασία η έρευνα
Πέρα από την κοσμική της σημασία, η μελέτη αυτή απαντά σε ένα πρακτικό ερώτημα: με ποιο ρυθμό η Ζώνη Αστεροειδών εκτοξεύει διαστημικούς βράχους που μπορεί να συναντήσουν τη Γη; Η απάντηση σε αυτό βοηθά τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα το παρελθόν του πλανήτη μας, τις προσκρούσεις που διαμόρφωσαν την επιφάνειά του και τις πιθανές μελλοντικές απειλές από το Διάστημα.
[via]
