Η ιδέα του να γνωρίζουμε με ακρίβεια την κατάσταση της υγείας μας σε βάθος δεκαετίας, μέσω μιας απλής αιμοληψίας, παύει να αποτελεί σενάριο του μέλλοντος και μετατρέπεται σε απτή επιστημονική πραγματικότητα. Ερευνητές εντόπισαν έναν συνδυασμό 14 βιοδεικτών στο αίμα, οι οποίοι μπορούν να προβλέψουν την πιθανότητα θνησιμότητας ενός ατόμου μέσα στα επόμενα 5 έως 10 χρόνια, με ποσοστό επιτυχίας που αγγίζει το 83%.
Η συγκεκριμένη ανακάλυψη, που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications, υπόσχεται να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε την προληπτική ιατρική, προσφέροντας μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της «βιολογικής ηλικίας» του οργανισμού, πέρα από τη χρονολογική.
Η έρευνα πίσω από τους αριθμούς
Η επιστημονική ομάδα, με επικεφαλής ερευνητές από το Ινστιτούτο Max Planck για τη Βιολογία της Γήρανσης στη Γερμανία και το Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Λάιντεν, ανέλυσε δεδομένα από μια τεράστια δεξαμενή 44.168 ατόμων. Το δείγμα κάλυπτε ένα ευρύ ηλικιακό φάσμα, από 18 έως 109 ετών, προερχόμενο από 12 διαφορετικές βάσεις δεδομένων (biobanks).
Στόχος της ανάλυσης ήταν να εντοπιστούν εκείνοι οι μεταβολικοί δείκτες που σχετίζονται άμεσα με τη θνησιμότητα από οποιαδήποτε αιτία. Αντί να εστιάσουν σε μεμονωμένες ασθένειες, όπως ο καρκίνος ή τα καρδιαγγειακά νοσήματα, οι επιστήμονες αναζήτησαν τα ίχνη που αφήνει η γενική φθορά του οργανισμού στο αίμα.
Τι «βλέπουν» οι 14 βιοδείκτες
Μετά από εξονυχιστική μελέτη, η λίστα των υπό εξέταση παραγόντων περιορίστηκε σε 14 συγκεκριμένους βιοδείκτες. Αυτοί δεν είναι απλώς αριθμοί σε ένα χαρτί, αλλά αντικατοπτρίζουν κρίσιμες λειτουργίες του σώματος, όπως:
- Τον έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης.
- Τη φλεγμονή.
- Τον μεταβολισμό των λιπιδίων.
- Την ισορροπία των υγρών στο σώμα.
Σε αντίθεση με τις συμβατικές εξετάσεις που ελέγχουν συνήθως τη χοληστερίνη ή την πίεση, οι 14 αυτοί δείκτες λειτουργούν συνδυαστικά, προσφέροντας ένα «πανοραμικό» πλάνο της υγείας. Το αποτέλεσμα είναι μια βαθμολογία κινδύνου που αποδείχθηκε σημαντικά πιο αξιόπιστη από παραδοσιακούς παράγοντες κινδύνου, όπως ο Δείκτης Μάζας Σώματος (BMI), η αρτηριακή πίεση ή το κάπνισμα.
Από την θεραπεία στην πρόληψη
Ο Joris Deelen, ένας εκ των βασικών συγγραφέων της μελέτης, τόνισε πως η χρησιμότητα αυτού του τεστ δεν έγκειται στην πρόκληση φόβου για τον θάνατο, αλλά στην έγκαιρη παρέμβαση. Η γνώση ότι ένας ασθενής διατρέχει υψηλό κίνδυνο, ακόμη και αν φαίνεται κλινικά υγιής, δίνει στους γιατρούς το περιθώριο να δράσουν προληπτικά.
Για παράδειγμα, ένας ηλικιωμένος ασθενής που εξετάζεται για μια χειρουργική επέμβαση θα μπορούσε να ωφεληθεί τα μέγιστα από μια τέτοια ανάλυση. Εάν το προφίλ των βιοδεικτών του δείχνει αυξημένη ευπάθεια, οι γιατροί θα μπορούσαν να τροποποιήσουν τη θεραπεία ή να επιλέξουν λιγότερο επιθετικές μεθόδους.
Τα όρια και η επόμενη μέρα
Παρά τον ενθουσιασμό που προκαλούν τα ευρήματα, η επιστημονική κοινότητα παραμένει προσγειωμένη. Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι το τεστ δεν είναι ακόμη έτοιμο για ευρεία κλινική χρήση. Ένας βασικός περιορισμός της μελέτης είναι ότι τα δεδομένα προήλθαν αποκλειστικά από άτομα ευρωπαϊκής καταγωγής. Για να θεωρηθεί το εργαλείο παγκόσμιο, απαιτούνται περαιτέρω έρευνες που θα συμπεριλάβουν διαφορετικές εθνότητες και γενετικά προφίλ, ώστε να διασφαλιστεί η εγκυρότητά του για όλους.
Επιπλέον, στόχος δεν είναι η δημιουργία μιας «ημερομηνίας λήξης» για τον άνθρωπο, αλλά η κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών που οδηγούν στη γήρανση και την ασθένεια.
Η ανακάλυψη των 14 βιοδεικτών αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την εξατομικευμένη ιατρική. Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, η δυνατότητα να προβλέπουμε την πορεία της υγείας μας με μια σταγόνα αίμα, μας δίνει τη δύναμη να πάρουμε τον έλεγχο στα χέρια μας, κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές στον τρόπο ζωής μας πριν να είναι αργά. Η επιστήμη δεν μας προσφέρει μαντικές ικανότητες, αλλά κάτι πολύ πιο χρήσιμο: τη γνώση για να ζήσουμε καλύτερα και, πιθανότατα, περισσότερο.
