Η τεχνολογία καλπάζει και μαζί της τρέχει – και συχνά προπορεύεται – το έγκλημα. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της νέας, αποκαλυπτικής έκθεσης που δημοσίευσε το Εργαστήριο Καινοτομίας της Europol, με τίτλο «The Unmanned Future(s): The impact of robotics and unmanned systems on law enforcement». Η έκθεση δεν αποτελεί απλώς μια άσκηση επί χάρτου, αλλά μια στρατηγική «ματιά στο μέλλον», σκιαγραφώντας το τοπίο της δημόσιας ασφάλειας το 2035. Ένα τοπίο όπου τα ρομπότ, τα drones και τα αυτόνομα συστήματα δεν θα είναι μόνο πολύτιμοι σύμμαχοι των αρχών, αλλά και θανάσιμα εργαλεία στα χέρια εγκληματιών.
Η έκθεση των 48 σελίδων έρχεται να ταρακουνήσει τις διωκτικές αρχές της Ευρώπης, καλώντας τες να προετοιμαστούν για μια πραγματικότητα όπου η διαχωριστική γραμμή μεταξύ της φυσικής και της ψηφιακής απειλής θα έχει εξαλειφθεί πλήρως. Το μέλλον που περιγράφει η Europol δεν είναι μακρινό, και σίγουρα δεν είναι ανέφελο.
Οικιακοί «κατάσκοποι» και χακαρισμένοι βοηθοί
Ίσως το πιο ανησυχητικό κομμάτι της έκθεσης αφορά την παραβίαση του ιδιωτικού ασύλου με τρόπους που μέχρι σήμερα φάνταζαν αδιανόητοι. Στο σενάριο του 2035, τα ρομπότ δεν βρίσκονται μόνο στα εργοστάσια, αλλά μέσα στα σπίτια μας. Ρομπότ-βοηθοί, σχεδιασμένοι για τη φροντίδα ηλικιωμένων ή ατόμων με αναπηρία, καθώς και «έξυπνες» οικιακές συσκευές, μετατρέπονται σε Δούρειους Ίππους.
Οι αναλυτές της Europol προειδοποιούν ότι εγκληματικές ομάδες θα έχουν τη δυνατότητα να παραβιάζουν αυτά τα συστήματα απομακρυσμένα. Φανταστείτε το ρομπότ που φροντίζει το παιδί ή τον ηλικιωμένο γονιό σας να μετατρέπεται σε κατάσκοπο, καταγράφοντας προσωπικά δεδομένα, κωδικούς και συνήθειες, ή – ακόμα χειρότερα – να χειραγωγείται ώστε να προκαλέσει σωματική βλάβη ή να εκβιάσει την οικογένεια. Η απειλή δεν είναι πλέον ένας διαρρήκτης που παραβιάζει την πόρτα, αλλά ένας αόρατος εισβολέας που παίρνει τον έλεγχο των μηχανών που εμπιστευόμαστε.
Η απειλή από τους αιθέρες: Σμήνη drones και ιπτάμενοι εκρηκτικοί μηχανισμοί
Αν η οικιακή απειλή είναι ύπουλη, η απειλή στους δρόμους αναμένεται να είναι εκκωφαντική. Η έκθεση εστιάζει ιδιαίτερα στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) και τα αυτόνομα οχήματα. Η Europol προβλέπει ότι τρομοκρατικές οργανώσεις και οργανωμένα εγκληματικά δίκτυα θα χρησιμοποιούν σμήνη από drones για συντονισμένες επιθέσεις.
Η τεχνολογία αυτή, που ήδη δοκιμάζεται σε εμπόλεμες ζώνες, θα μπορούσε να μεταφερθεί στα αστικά κέντρα της Ευρώπης. Σμήνη που λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να επιτεθούν σε στόχους υψηλής σημασίας, να μεταφέρουν αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς (IEDs) ή να δημιουργήσουν αντιπερισπασμό κατά τη διάρκεια ληστειών. Επιπλέον, τα drones θα μπορούν να λειτουργούν ως τα «μάτια» των εγκληματιών, παρακολουθώντας τις κινήσεις της αστυνομίας και παρέχοντας αντι-κατασκοπεία σε πραγματικό χρόνο.
Η αστυνόμευση, σημειώνει η έκθεση, παύει να είναι δισδιάστατη. Οι αρχές θα πρέπει να ελέγχουν όχι μόνο το έδαφος, αλλά και τον εναέριο χώρο πάνω από τις πόλεις, δημιουργώντας νέες προκλήσεις για την αναχαίτιση απειλών χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο ο γενικός πληθυσμός.
Bot-bashing: Η κοινωνική οργή ξεσπά στις μηχανές
Πέρα από το οργανωμένο έγκλημα, η Europol βλέπει και τον κίνδυνο κοινωνικών ταραχών με νέο πρόσημο. Η ευρεία αυτοματοποίηση αναμένεται να φέρει απώλειες θέσεων εργασίας, δημιουργώντας κύματα δυσαρέσκειας. Οι αναλυτές εισάγουν τον όρο «bot-bashing», περιγράφοντας βίαιες επιθέσεις και βανδαλισμούς εναντίον ρομπότ και αυτόνομων συστημάτων ως μορφή διαμαρτυρίας.
Αυτό δημιουργεί πρωτοφανή νομικά και ηθικά διλήμματα για την αστυνομία. Πώς αντιμετωπίζεται νομικά ο βανδαλισμός ενός ρομπότ που θεωρείται «εργαζόμενος»; Μπορεί η κακομεταχείριση μιας μηχανής να θεωρηθεί κατάχρηση ή κακοποίηση; Οι αρχές θα κληθούν να προστατεύσουν όχι μόνο τους πολίτες και τις περιουσίες, αλλά και τα ίδια τα ρομπότ από την ανθρώπινη οργή.
Το αίνιγμα της «ανάκρισης» ενός ρομπότ
Ίσως το πιο περίπλοκο ζήτημα που θίγει η έκθεση είναι το νομικό και ιατροδικαστικό κενό που δημιουργείται. Όταν ένα αυτόνομο όχημα προκαλέσει ατύχημα ή ένα ρομπότ διαπράξει μια παράνομη πράξη, ποιος ευθύνεται; Είναι αστοχία υλικού, σφάλμα λογισμικού ή κακόβουλη εξωτερική παρέμβαση;
Η «ανάκριση» ενός ρομπότ δεν είναι υπόθεση ρουτίνας. Απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις ψηφιακής εγκληματολογίας για να αποκωδικοποιηθούν τα logs και να εντοπιστεί η πηγή της εντολής. Η αστυνομία του 2035 θα πρέπει να είναι σε θέση να διακρίνει αν ένα ρομπότ «αποφάσισε» λάθος λόγω του αλγορίθμου του ή αν κάποιος χάκερ το μετέτρεψε σε όπλο.
Προετοιμασία για το άγνωστο
Η έκθεση της Europol δεν έχει στόχο να τρομοκρατήσει, αλλά να αφυπνίσει, καθώς οι διωκτικές αρχές θα πρέπει να εξελιχθούν τώρα. Η ενσωμάτωση ειδικών στην τεχνητή νοημοσύνη, η ανάπτυξη αντι-drone συστημάτων και η δημιουργία νέου νομικού πλαισίου είναι επιτακτική ανάγκη.
