Σαράντα χρόνια συμπληρώθηκαν από την επίσημη κυκλοφορία του Windows 1.0, της πρώτης έκδοσης του λειτουργικού που θα άλλαζε για πάντα την τεχνολογία υπολογιστών και θα έθετε τα θεμέλια για την παγκόσμια κυριαρχία της Microsoft στον χώρο του software. Στις 20 Νοεμβρίου 1985, το λειτουργικό έκανε την εμφάνισή του στις ΗΠΑ με τιμή 99 δολάρια (περίπου 296 δολάρια σε σημερινές αξίες) προτείνοντας κάτι τολμηρό για την εποχή: μια γραφική εμπειρία χρήσης που απαιτούσε αποκλειστικά τη χρήση ποντικιού.
Παρόλο που η καρδιά του συστήματος ήταν το MS-DOS, το Windows 1.0 επιχειρούσε να φέρει μια εντελώς νέα λογική στη χρήση του υπολογιστή. Με εικονίδια, παράθυρα και ένα σύστημα πλοήγησης που σήμερα θεωρούμε αυτονόητο, αποτέλεσε ένα πρώτο αλλά σημαντικό βήμα προς την εποχή των desktops όπως τα γνωρίζουμε. Στην Ευρώπη, ωστόσο, οι χρήστες χρειάστηκε να περιμένουν μέχρι τον Μάιο του 1986 για την έκδοση 1.02.
Η υποδοχή δεν ήταν ακριβώς θριαμβευτική. Πολύ πριν από την επίσημη κυκλοφορία, το περιοδικό Byte είχε εκφράσει σκεπτικισμό, ενώ μετά το λανσάρισμα οι αντιδράσεις συνέχισαν να είναι μικτές. Ένα από τα μεγαλύτερα παράπονα αφορούσε την ασυμβατότητα με μεγάλο μέρος του υπάρχοντος software. Για επιχειρήσεις που ήθελαν να «χτίσουν» πάνω σε μια ενιαία πλατφόρμα Microsoft, αυτό ήταν σημαντικό εμπόδιο. Προσθέστε τις ανησυχίες για επιδόσεις και αξιοπιστία, και έχετε μια εικόνα ενός προϊόντος που απείχε πολύ από την επιτυχία που γνώρισε αργότερα το Windows 95.
Παρόλα αυτά, η Microsoft δεν εγκατέλειψε. Δούλεψε επάνω στην πλατφόρμα, κυκλοφορώντας αρκετές αναβαθμίσεις μέχρι την έκδοση 1.04, πριν προχωρήσει στο Windows 2.0 το 1987. Και μπορεί οι πρώτες εκδόσεις να μην έπεισαν τους χρήστες, αλλά οι ιδέες που εισήγαγαν συνέβαλαν αποφασιστικά στη μετέπειτα επιτυχία της εταιρείας. Σημειωτέον, η επίσημη υποστήριξη του Windows 1.0 συνεχίστηκε μέχρι το 2001, μια απίστευτη διάρκεια ζωής για λειτουργικό αυτής της γενιάς.
Το Windows 1.0 έφερε μαζί του και μερικά εργαλεία που παραμένουν ενεργά μέχρι σήμερα. Το Notepad, το Paint και το Calculator έκαναν την πρώτη τους εμφάνιση εδώ, θέτοντας τις βάσεις για μια σειρά από εφαρμογές που έγιναν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής χρήσης του υπολογιστή. Το Paint, μάλιστα, γνωρίζει πρόσφατα μια νέα άνθηση χάρη στην παραγωγική AI, με τη Microsoft να λανσάρει ένα νέο beta πρόγραμμα που επιτρέπει στους χρήστες να δοκιμάσουν AI λειτουργίες απευθείας μέσα στην εμβληματική εφαρμογή.
Το Windows 1.0, όπως κάθε σύστημα της εποχής, έκρυβε και μικρές εκπλήξεις. Το 2022, ένας χρήστης ανακάλυψε ένα easter egg που είχε μείνει κρυμμένο για δεκαετίες. Σε μια ανάρτηση στο X, ο Lucas Brooks αποκάλυψε ότι στο τέλος του smiley bitmap υπήρχε αποθηκευμένο, σε κρυπτογραφημένη μορφή, ένα μυστικό παράθυρο διαλόγου με μήνυμα συγχαρητηρίων και μια λίστα με τους developers που εργάστηκαν στο λειτουργικό στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Ανάμεσά τους εμφανιζόταν και ο Gabe Newell, τότε υπάλληλος της Microsoft και μελλοντικός συνιδρυτής της Valve.
Παρά τις αδυναμίες του, το Windows 1.0 έθεσε τις βάσεις για μια νέα εποχή. Εισήγαγε την έννοια του graphical interface σε εκατομμύρια χρήστες και κατέστησε το ποντίκι υποχρεωτικό εργαλείο σε έναν χώρο όπου μέχρι τότε κυριαρχούσαν εντολές και γραμμές κειμένου. Ήταν ένα τολμηρό αλλά αναγκαίο βήμα, που επέτρεψε στη Microsoft να εξελίξει το όραμά της και να κατακτήσει την αγορά των λειτουργικών με πρωτοφανή τρόπο.
Σαράντα χρόνια μετά, είναι εύκολο να κοιτάξει κανείς πίσω και να δει το Windows 1.0 ως ένα «ατελές πρώτο βήμα». Στην πραγματικότητα, όμως, ήταν η σπίθα που άναψε το μονοπάτι για μια από τις σημαντικότερες τεχνολογικές ιστορίες επιτυχίας. Χωρίς αυτό, η σύγχρονη εμπειρία χρήσης των Windows και ευρύτερα των προσωπικών υπολογιστών θα ήταν πολύ διαφορετική. Και αν κάτι δείχνουν οι εξελίξεις, είναι ότι ακόμη και το πιο ταπεινό ξεκίνημα μπορεί να αλλάξει ολόκληρη τη βιομηχανία.
