Με στόχο την καλύτερη κατανόηση του πώς οι έφηβοι από ολόκληρη την Ευρώπη αντιλαμβάνονται την τεχνολογία και τον ρόλο της στην καθημερινότητά τους, η Google συνεργάστηκε με την ερευνητική ομάδα νέων της Livity για την πανευρωπαϊκή πρωτοβουλία “The Future Report”. Πρόκειται για μία έρευνα, ποιοτική και ποσοτική, που πραγματοποιήθηκε σε επτά ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Συγκεκριμένα, ειδικοί σε θέματα νεολαίας από τον οργανισμό Livity, μαζί με ένα δίκτυο συνεργατών, ρώτησαν 7.000 εφήβους και πραγματοποίησαν εις βάθος συνεντεύξεις με 70 εφήβους ηλικίας 13-18 ετών, για να κατανοήσουν καλύτερα τις απόψεις, τις εμπειρίες και τις ιδέες τους γύρω από θέματα όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ), η εκπαίδευση, ο ψηφιακός γραμματισμός και η ψυχική υγεία στο διαδίκτυο.
Τα αποτελέσματα της έρευνας θα χρησιμοποιηθούν για τον σχεδιασμό προγραμμάτων και δράσεων που δίνουν χώρο στη φωνή των νέων.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη στην καθημερινότητα του σχολείου
Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει ενταχθεί πλέον στη ρουτίνα των εφήβων, με το 27% των Ελλήνων εφήβων να δηλώνει ότι τη χρησιμοποιεί καθημερινά, ποσοστό υψηλότερο από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, που είναι στο 23%. Τη χρησιμοποιούν κυρίως για αναζήτηση πληροφοριών, σχολικές εργασίες, μεταφράσεις, ορθογραφικό έλεγχο και δημιουργία εικόνων.
Για τους περισσότερους, το AI λειτουργεί υποστηρικτικά, όχι αντικαταστατικά. Ο Κωνσταντίνος, 16 ετών, δήλωσε: «Το χρησιμοποιώ στο σπίτι για βοήθεια, γιατί μας βάζουν πολλές εργασίες στο σχολείο. Με βοηθά να βρίσκω πληροφορίες (…) και μου παίρνει λιγότερο χρόνο να ολοκληρώσω μια εργασία.» Οι έφηβοι πιστεύουν ότι το AI ενισχύει τη δημιουργικότητά τους, ειδικά στην εύρεση νέων ιδεών (71%), ιστοριών/ποιημάτων (53%) και οπτικής τέχνης (49%).
Κριτική σκέψη απέναντι στην παραπληροφόρηση
Αν και είναι εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, οι έφηβοι διατηρούν κριτική στάση απέναντι στις πληροφορίες που καταναλώνουν. Οι περισσότεροι δηλώνουν ότι εξετάζουν προσεκτικά την προέλευση, την ημερομηνία και το ύφος ενός κειμένου, ενώ μόνο το 8% δεν ελέγχει καθόλου την αξιοπιστία των πηγών.
YouTube: Το βασικό εργαλείο γνώσης για τους εφήβους
Η βιντεομάθηση έχει κυρίαρχο ρόλο στη ζωή των εφήβων, με το 36% να δηλώνει ότι παρακολουθεί βίντεο καθημερινά για να βοηθηθεί στη μάθηση, τόσο για το σχολείο όσο και για διασκέδαση. Το YouTube κατέχει κυρίαρχη θέση στην καθημερινότητα των εφήβων. Στην Ελλάδα, το 74% δηλώνει ότι το χρησιμοποιεί για να μάθει κάτι καινούργιο που σχετίζεται με το σχολείο, ενώ το 69% το αξιοποιεί για διασκέδαση ή για την ανακάλυψη νέων γνώσεων πέρα από το σχολείο. Τα ποσοστά αυτά είναι σημαντικά υψηλότερα σε σχέση με άλλες πλατφόρμες, όπως το TikTok, το Instagram ή το Snapchat.
Η συμβολή του YouTube αναγνωρίζεται, επίσης, από γονείς και εκπαιδευτικούς, οι οποίοι το χαρακτηρίζουν ως την πιο αξιόπιστη πλατφόρμα για την εκπαίδευση των παιδιών, χάρη στην ποικιλία και την ποιότητα του διαθέσιμου περιεχομένου. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, τα στοιχεία της Livity – στο πλαίσιο της έρευνας “Future Report” της Google και του YouTube – δείχνουν ότι οι έφηβοι χρησιμοποιούν το YouTube περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μέσο για να μάθουν, είτε πρόκειται για μαθήματα που σχετίζονται με το σχολείο είτε για προσωπικά ενδιαφέροντα.
Έτσι, το YouTube δεν περιορίζεται πλέον στον ρόλο της ψυχαγωγίας, αλλά εξελίσσεται σε έναν βασικό πυλώνα μάθησης και δημιουργικής εξερεύνησης για τη νέα γενιά.
Τι ζητούν οι έφηβοι από τα σχολεία
Βάσει των αποτελεσμάτων, υπάρχει ξεκάθαρη ανάγκη τα σχολεία να ακολουθήσουν τις εξελίξεις. Οι δάσκαλοι οφείλουν να παρέχουν καθοδήγηση και υποστήριξη στους μαθητές σχετικά με το πώς λειτουργεί η Τεχνητή Νοημοσύνη και, κατά συνέπεια, πώς να την χρησιμοποιούν με τον καλύτερο τρόπο στη μάθησή τους, συμπεριλαμβανομένων της διαχείρισης του διαδικτυακού “θορύβου”, της επαλήθευσης των πληροφοριών και της ασφαλούς πλοήγησης στο διαδίκτυο. Ποσοστό που αγγίζει το 33% δηλώνει ότι το σχολείο τους δεν επιτρέπει τη χρήση κανενός εργαλείου AΙ, ποσοστό μεγαλύτερο από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 25%.
Οι έφηβοι αναζητούν ισορροπία και το δηλώνουν
Στην Ελλάδα, το 76% των εφήβων δηλώνει ότι διαχειρίζεται καλά τις ψηφιακές του συνήθειες. Πολλοί επιλέγουν να επενδύσουν τον χρόνο τους σε δραστηριότητες εκτός οθόνης, όπως οι φιλίες, τα χόμπι και η προσωπική επαφή.
Αν και οι περισσότεροι συμμετέχοντες στην έρευνα έδειξαν να κατανοούν τη σημασία του αυτοελέγχου, πολλοί δυσκολεύονται να τον εφαρμόσουν στην πράξη. Πολλοί ανέφεραν τις προκλήσεις που προκαλεί το FOMO (ο φόβος του να χάσει κάποιος κάτι) και την ανάγκη να μένουν συνεχώς ενημερωμένοι στο διαδίκτυο (για τάσεις, ειδήσεις, κ.λπ.), ώστε να μην νιώθουν αποκομμένοι κοινωνικά στην «πραγματική» τους ζωή.
Σύνδεση, παρατήρηση και κοινωνικά μέσα
Οι έφηβοι χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να παραμένουν συνδεδεμένοι με φίλους και οικογένεια, παρόλα αυτά, οι περισσότεροι τείνουν να παρατηρούν παρά να δημοσιεύουν ενεργά. Ο φόβος για αρνητικά σχόλια, επικρίσεις ή ακόμη και διαδικτυακό εκφοβισμό, οδηγεί τους εφήβους στο να επιλέγουν πιο «σιωπηλές» μορφές συμμετοχής. Προτιμούν να αντλούν πληροφορίες και ιδέες μέσω της παρατήρησης ή των ιδιωτικών συνομιλιών, αποφεύγοντας τις δημόσιες αναρτήσεις.
Οι γονείς είναι η κύρια πηγή στήριξης, αλλά όχι για όλους
Οι έφηβοι στην Ελλάδα εξακολουθούν να στρέφονται στους γονείς τους όταν αντιμετωπίζουν προκλήσεις στο διαδίκτυο. Το 36% δηλώνει ότι οι γονείς είναι η πιο αξιόπιστη πηγή στήριξης για θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια και την υγεία τους στο διαδίκτυο, ενώ σχεδόν ένας στους πέντε (19%) αναφέρει πως δεν λαμβάνει καμία υποστήριξη. Το 25% των γονέων με το χαμηλότερο εισόδημα, σε σύγκριση με το 46% των γονέων με το υψηλότερο, ασχολούνταν με τη διαχείριση ή την επίβλεψη του χρόνου που περνούν τα παιδιά τους στις οθόνες και στις διαδικτυακές τους συνήθειες.
Παράλληλα, το 22% των γονέων με το χαμηλότερο εισόδημα δεν λάμβανε καμία απολύτως υποστήριξη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους γονείς με το υψηλότερο εισόδημα ήταν 15%. Ο 18χρονος Στέργιος τονίζει: «Είναι πολύ σημαντικό οι ενήλικες να καθοδηγούν τα παιδιά σχετικά με το τι είναι ασφαλές και τι όχι. Θα πρέπει να τους διδάξουν πώς να χειρίζονται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να προστατεύουν την ψυχική τους υγεία».
Αξιοσημείωτο είναι πως οι έφηβοι παρατηρούν ότι οι γονείς εφαρμόζουν ποικίλες στρατηγικές για την παρακολούθηση της διαδικτυακής τους δραστηριότητας, χωρίς να υπάρχει κάποια κυρίαρχη μέθοδος. Ένα ποσοστό 22% αναφέρει ότι οι γονείς χρησιμοποιούν ρυθμίσεις στις συσκευές ή στα κινητά, 21% χρησιμοποιούν εφαρμογές γονικού ελέγχου για τον χρόνο χρήσης, ενώ 19% έχουν πρόσβαση στους κωδικούς. Ωστόσο, 2 στους 5 εφήβους (40%) δηλώνουν πως οι γονείς τους δεν έχουν χρησιμοποιήσει ποτέ καμία στρατηγική ή εργαλείο για την παρακολούθηση της δραστηριότητάς τους στο διαδίκτυο.
Προς ένα πιο υγιές, συνειδητό ψηφιακό μέλλον
Η νέα γενιά αποδεικνύει ότι διαθέτει τα εφόδια για να διαμορφώσει έναν πιο συνειδητό και υπεύθυνο ψηφιακό πολιτισμό, επιδιώκοντας μια δημιουργική, ισορροπημένη και ασφαλή σχέση με την τεχνολογία. Το 61% των εφήβων μάλιστα πιστεύει ότι η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος. Οι έφηβοι στην Ελλάδα δεν επιθυμούν να αποκοπούν από τον ψηφιακό κόσμο, αλλά αντίθετα ζητούν μεγαλύτερη πρακτική υποστήριξη για να παραμείνουν υγιείς στο διαδίκτυο, τόσο από γονείς και εκπαιδευτικούς όσο και μέσω τεχνολογιών που προάγουν την ευημερία του χρήστη. Αναζητούν καθοδήγηση, σαφείς κανόνες, ηλικιακά όρια και ένα θεσμικό πλαίσιο που θα τους επιτρέπει να αξιοποιούν τις ψηφιακές δυνατότητες με ασφάλεια και επίγνωση.
