Μια διεθνής ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής τον Shinghua Ding από το University of Missouri, αποκάλυψε μια νέα, εξαιρετικά σπάνια γενετική διαταραχή που επηρεάζει τη λειτουργία των κινητικών νευρώνων και σταδιακά αποδυναμώνει τους μύες. Το σύνδρομο, που ονομάστηκε MINA (Mutation in NAMPT Axonopathy), προκαλείται από μια μετάλλαξη στην πρωτεΐνη NAMPT — ένα μόριο-κλειδί για την παραγωγή ενέργειας μέσα στα κύτταρα. Όταν αυτή η πρωτεΐνη δυσλειτουργεί, τα κύτταρα στερούνται την ενέργεια που χρειάζονται για να επιβιώσουν και να εκτελέσουν τις βασικές τους λειτουργίες.
Η ανακάλυψη αυτή ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην κατανόηση των νευρομυϊκών παθήσεων, φωτίζοντας τον τρόπο με τον οποίο η ενεργειακή ανεπάρκεια των κυττάρων μπορεί να οδηγήσει σε σταδιακή παράλυση και κινητικά προβλήματα. Αν και το σύνδρομο MINA εντοπίστηκε σε ελάχιστους ασθενείς, οι ερευνητές πιστεύουν ότι η κατανόησή του μπορεί να προσφέρει στοιχεία για πολλές ακόμα παθήσεις που μέχρι σήμερα παραμένουν μυστηριώδεις.
Στην καρδιά του προβλήματος βρίσκεται ο ρόλος της NAMPT. Πρόκειται για μια πρωτεΐνη που συμβάλλει στη σύνθεση του NAD+, ενός μορίου απαραίτητου για τη μετατροπή της τροφής σε ενέργεια. Όταν η NAMPT παρουσιάζει μετάλλαξη, τα κύτταρα —και ιδιαίτερα οι νευρώνες— δεν μπορούν να παράγουν επαρκή ποσότητα ενέργειας. Το αποτέλεσμα είναι ένας φαύλος κύκλος κυτταρικής εξάντλησης που, με τον καιρό, προκαλεί απώλεια δύναμης και επιδείνωση του συντονισμού των κινήσεων.
Σύμφωνα με τον Ding, παρότι η μετάλλαξη εντοπίζεται σε όλα τα κύτταρα του σώματος, οι κινητικοί νευρώνες είναι εκείνοι που πλήττονται περισσότερο.
Οι νευρώνες αυτοί έχουν μακριές ίνες και χρειάζονται τεράστιες ποσότητες ενέργειας για να μεταφέρουν ηλεκτρικά σήματα από τον εγκέφαλο στους μύες. Όταν η ενεργειακή τους παραγωγή διαταράσσεται, αρχίζουν να φθίνουν και τελικά να πεθαίνουν.
Τα πρώτα σημάδια της ασθένειας περιλαμβάνουν μυϊκή αδυναμία, δυσκολία στην κίνηση και σταδιακή παραμόρφωση των ποδιών. Με την πάροδο του χρόνου, τα συμπτώματα επιδεινώνονται, και σε σοβαρές περιπτώσεις οι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν αναπηρικό αμαξίδιο. Παρόλο που η διαταραχή είναι σπάνια, η κατανόησή της ρίχνει φως σε θεμελιώδεις μηχανισμούς του νευρικού συστήματος και στο πώς η ενεργειακή ανεπάρκεια μπορεί να οδηγήσει σε νευροεκφυλιστικές παθήσεις.
Η ανακάλυψη του συνδρόμου MINA δεν προέκυψε τυχαία. Η ομάδα του Ding είχε ήδη μελετήσει τη NAMPT το 2017, αποδεικνύοντας ότι η απώλειά της στους νευρώνες οδηγεί σε συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της νόσου ALS (Αμυοτροφική Πλευρική Σκλήρυνση), μιας γνωστής εκφυλιστικής πάθησης που επηρεάζει τους κινητικούς νευρώνες. Το έργο εκείνο προσέλκυσε το ενδιαφέρον ενός Ευρωπαίου γενετιστή, ο οποίος είχε δύο ασθενείς με ανεξήγητη μυϊκή αδυναμία και προβλήματα συντονισμού. Αναζητώντας απαντήσεις, απευθύνθηκε στο εργαστήριο του Ding για να διερευνήσουν το ενδεχόμενο γενετικής συσχέτισης.
Η συνεργασία αυτή οδήγησε σε ένα σημαντικό εύρημα: και οι δύο ασθενείς έφεραν την ίδια μετάλλαξη στο γονίδιο που κωδικοποιεί την NAMPT. Οι ερευνητές δημιούργησαν ένα μοντέλο ποντικών που έφερε την ίδια μετάλλαξη για να παρατηρήσουν τις επιπτώσεις της. Αν και τα ζώα δεν παρουσίασαν εμφανή συμπτώματα, οι νευρώνες τους εμφάνισαν τα ίδια κυτταρικά ελαττώματα που παρατηρήθηκαν στα κύτταρα των ανθρώπινων ασθενών.
Αυτό δείχνει γιατί η μελέτη ανθρώπινων κυττάρων είναι τόσο κρίσιμη. Τα ζωικά μοντέλα μάς βοηθούν να κατανοήσουμε τη γενική κατεύθυνση, αλλά μόνο τα ανθρώπινα κύτταρα αποκαλύπτουν τι συμβαίνει πραγματικά στους ασθενείς.
Αν και δεν υπάρχει ακόμη θεραπεία για το σύνδρομο MINA , οι ερευνητές εξετάζουν τρόπους ενίσχυσης της ενεργειακής παραγωγής στους νευρώνες, είτε μέσω φαρμακολογικών ουσιών που διεγείρουν τη λειτουργία της NAMPT, είτε με τη χορήγηση πρόδρομων ουσιών του NAD+. Η προσέγγιση αυτή, αν αποδειχθεί επιτυχής, θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για νέες θεραπείες όχι μόνο για το MINA αλλά και για άλλες νευροεκφυλιστικές παθήσεις που σχετίζονται με την ενεργειακή ανεπάρκεια των κυττάρων.
Πέρα από τη θεραπευτική προοπτική, η μελέτη υπογραμμίζει τη σημασία της βασικής επιστημονικής έρευνας. Οι ανακαλύψεις που ξεκινούν από το εργαστήριο, χωρίς προφανή εφαρμογή, μπορεί τελικά να οδηγήσουν σε σημαντικά ιατρικά επιτεύγματα. Όπως τονίζει ο Ding,
Η επιστήμη προχωρά όταν συνδέουμε τα μικρά κομμάτια ενός τεράστιου παζλ και κάθε νέο εύρημα μας φέρνει πιο κοντά στο να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος οργανισμός.
Αν και το σύνδρομο MINA παραμένει εξαιρετικά σπάνιο, η αποκάλυψή του ενισχύει την πεποίθηση ότι πίσω από πολλές ανεξήγητες νευρολογικές παθήσεις μπορεί να κρύβονται μικρές, αλλά κρίσιμες, ενεργειακές αστοχίες στον γενετικό μας κώδικα.
[source]
