Στα απώτατα όρια του Ηλιακού Συστήματος, πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα, οι αστρονόμοι εντόπισαν έναν νέο και άκρως ιδιαίτερο κόσμο. Το όνομά του είναι Ammonite, και παρόλο που η ανακάλυψή του αποτελεί σημαντικό επίτευγμα, συνοδεύεται από ένα άβολο ερώτημα: μήπως η ύπαρξή του υπονομεύει την ήδη αμφιλεγόμενη θεωρία περί του μυστηριώδους Planet Nine;
Ο Ammonite, που αρχικά καταγράφηκε με την προσωρινή ονομασία 2023 KQ14, εντοπίστηκε τον Μάιο του 2023 από το τηλεσκόπιο Subaru στην κορυφή του ηφαιστείου Mauna Kea στη Χαβάη. Ανήκει στην κατηγορία των διαπλανητικών σωμάτων που βρίσκονται πέρα από τον Ποσειδώνα και έχει διάμετρο που εκτιμάται μεταξύ 220 και 380 χιλιομέτρων. Η τροχιά του είναι εξαιρετικά ελλειπτική και ασυνήθιστη, καθώς δεν ακολουθεί την κοινή κατεύθυνση των υπόλοιπων παρόμοιων αντικειμένων.
Αυτή η τροχιακή «ανωμαλία» φέρνει νέα δεδομένα σε μια μακροχρόνια αστρονομική υπόθεση: ότι ένας άγνωστος μακρινός πλανήτης, ο αποκαλούμενος Planet Nine (Πλανήτης Εννιά), επηρεάζει βαρυτικά τις τροχιές τέτοιων σωμάτων. Ωστόσο, η ασυμβατότητα της τροχιάς του Ammonite με εκείνη των άλλων αντικειμένων έρχεται να προκαλέσει αμφιβολίες για την ύπαρξη αυτού του φανταστικού πλανήτη.
Το προσωνύμιο Ammonite δεν είναι τυχαίο. Όπως τα απολιθώματα αμμωνιτών, έτσι και το ουράνιο αυτό σώμα θεωρείται «παλαιοντολογικό» απομεινάρι του Ηλιακού Συστήματος, μια κοσμική χρονοκάψουλα. Οι επιστήμονες εκτιμούν πως η τροχιά του παραμένει σχεδόν αναλλοίωτη εδώ και 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, από τις απαρχές της δημιουργίας του συστήματός μας.
Η ανακάλυψη του Ammonite έγινε στο πλαίσιο του επιστημονικού προγράμματος FOSSIL II (Formation of the Outer Solar System: an Icy Legacy), που έχει στόχο την κατανόηση της εξέλιξης των παγωμένων σωμάτων στα εξωτερικά όρια του Ηλιακού Συστήματος. Κι ενώ οι ερευνητές ανέμεναν την ανίχνευση ενός τυπικού αντικειμένου, βρέθηκαν μπροστά σε κάτι σπάνιο.
Ο Amonite διαθέτει έναν από τους πιο απομακρυσμένους περιηλίους που έχουν ποτέ καταγραφεί – δηλαδή, το κοντινότερο σημείο της τροχιάς του σε σχέση με τον Ήλιο βρίσκεται στις 66 αστρονομικές μονάδες (AU), δηλαδή υπερδιπλάσια απόσταση απ’ ό,τι ο Ποσειδώνας. Και αυτό τον τοποθετεί σε μια ενδιάμεση «νεκρή ζώνη» μεταξύ 50 και 75 AU, περιοχή στην οποία μέχρι σήμερα δεν είχαν ανιχνευθεί τέτοια αντικείμενα.
Ο Ammonite κατατάσσεται πλέον στην ιδιαίτερη ομάδα των sednoids, μαζί με τα Sedna, 2012 VP113 και Leleākūhonua. Πρόκειται για εξαιρετικά σπάνια διαπλανητικά αντικείμενα, με εξαιρετικά μακρινές και ελλειπτικές τροχιές, των οποίων η εγγύτερη προσέγγιση στον Ήλιο είναι τόσο μακρινή, που η βαρυτική επίδραση του Ποσειδώνα ουσιαστικά δεν τα επηρεάζει. Με άλλα λόγια, είναι βαρυτικά απομονωμένα σώματα.
Διαβάστε επίσης
Η ύπαρξη των sednoids έχει δώσει τροφή στη θεωρία του Planet Nine, σύμφωνα με την οποία ένας αόρατος, τεράστιος πλανήτης, που βρίσκεται στις παρυφές του Ηλιακού Συστήματος, ασκεί τη βαρυτική δύναμη που «ευθυγραμμίζει» τις τροχιές αυτών των μακρινών σωμάτων. Ωστόσο, με τον Amonite, τα δεδομένα αλλάζουν.
Το νέο αυτό αντικείμενο όχι μόνο δεν ακολουθεί την ίδια κατεύθυνση με τους άλλους τρεις sednoids, αλλά παρουσιάζει και αντίστροφη τροχιά, σε σημείο που –σύμφωνα με τα υπάρχοντα μοντέλα του Planet Nine– η παρουσία του θα έπρεπε να έχει προκαλέσει την εκτίναξή του εκτός Ηλιακού Συστήματος εδώ και πολύ καιρό.
Αυτό οδηγεί σε ένα βασικό ερώτημα: αν δεν είναι ο Planet Nine αυτό που καθόρισε τις τροχιές των sednoids, τότε τι είναι; Μελετώντας τη δυναμική των τροχιών τους προς τα πίσω στον χρόνο, επιστήμονες από την Academia Sinica διαπίστωσαν πως, με ποσοστό βεβαιότητας άνω του 97%, οι τέσσερις sednoids είχαν σχεδόν ευθυγραμμισμένους περιηλίους πριν από 4,2 δισεκατομμύρια χρόνια.
Αυτό υποδηλώνει πως περίπου 300 εκατομμύρια χρόνια μετά τη δημιουργία του Ηλιακού Συστήματος, ένα καταστροφικό γεγονός μετατόπισε αυτά τα σώματα στις σημερινές τους τροχιές. Δύο είναι τα επικρατέστερα σενάρια: είτε το κοντινό πέρασμα ενός περιπλανώμενου άστρου που διέταραξε βαρυτικά τα άκρα του Ηλιακού Συστήματος, είτε η παρουσία ενός τεράστιου πλανήτη που –αφού αλληλεπίδρασε με τα sednoids– εκτοξεύτηκε εκτός συστήματος. Όχι ο Planet Nine, αλλά ένας επονομαζόμενος Rebel Planet.
Όποια κι αν είναι η εξήγηση, ο Ammonite ήρθε για να ανατρέψει τα δεδομένα. Και η αναζήτηση του ένατου πλανήτη συνεχίζεται με ακόμα μεγαλύτερη αβεβαιότητα.
[via]
