Μια εξαιρετικής σημασίας επιστημονική ανακάλυψη έρχεται από τις ευρωπαϊκές Άλπεις, όπου ερευνητές κατάφεραν να αναλύσουν ένα μπλοκ πάγου που καλύπτει πάνω από 12.000 χρόνια κλιματικής ιστορίας. Πρόκειται για την πρώτη φορά που εντοπίζεται και χρονολογείται παγοπυρήνας στην Ευρώπη, ο οποίος φτάνει πίσω μέχρι την τελευταία εποχή των παγετώνων.
Η παγοκολώνα, μήκους περίπου 40 μέτρων, συλλέχθηκε το 1999 από το Dôme du Goûter, μια κορυφή του ορεινού όγκου Mont Blanc, στα σύνορα Γαλλίας και Ιταλίας. Την ερευνητική πρωτοβουλία ηγούνται επιστήμονες από το Γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας (CNRS) και το Desert Research Institute (DRI) της Νεβάδα, στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο υδρολόγος Joe McConnell από το Ice Core Lab του DRI εξηγεί ότι για πρώτη φορά υπάρχει μια αρκετά πλήρης εικόνα της ατμοσφαιρικής και υδρολογικής χημείας στην περιοχή των Άλπεων, η οποία ξεκινά ήδη από τη Μεσολιθική περίοδο. Αυτή η περίοδος σηματοδοτεί τη μετάβαση των ανθρώπινων κοινοτήτων από τη νομαδική ζωή των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών στην εγκατάσταση και την καλλιέργεια της γης.
Το εύρημα αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία επειδή καλύπτει δύο ριζικά διαφορετικές κλιματικές καταστάσεις: την εποχή των παγετώνων και την τρέχουσα θερμή διαχρονική φάση (ονομάζεται και Ολόκαινο). Μελετώντας τις μεταβολές στη χημική σύσταση της ατμόσφαιρας και της κατακρήμνισης κατά τη διάρκεια αυτών των δραστικών αλλαγών, οι επιστήμονες μπορούν να προσδιορίσουν τα ακραία επίπεδα φυσικών αιωρούμενων σωματιδίων, όπως η σκόνη, το θείο ή το αλάτι της θάλασσας.
Σε αντίθεση με τις περιοχές της Αρκτικής ή της Ανταρκτικής, που παρέχουν γενικότερη εικόνα για το κλίμα της Γης, η ανάλυση ενός παγοπυρήνα εντός της Ευρώπης – και μάλιστα από μια περιοχή που κατοικείται εδώ και χιλιάδες χρόνια – προσφέρει πολύ πιο ακριβή στοιχεία για τις περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούσαν στην ήπειρο ανά εποχή.
Στο εσωτερικό του παγοπυρήνα εντοπίστηκαν μικροσωματίδια που αντανακλούν τις μεταβολές της φύσης και της ανθρώπινης δραστηριότητας στο πέρασμα των αιώνων: από την ύπαρξη σκόνης και αιθάλης έως ίχνη φωσφόρου, που σχετίζονται με τη βλάστηση. Όπως δείχνουν τα δεδομένα, κατά την τελευταία εποχή των παγετώνων τα καλοκαίρια στις Άλπεις ήταν κατά μέσο όρο 3,5 βαθμούς Κελσίου πιο ψυχρά από τα σημερινά, ενώ σε ολόκληρη τη δυτική Ευρώπη η διαφορά θερμοκρασίας ήταν περίπου 2 βαθμοί.
Αξιοποιώντας τη χημική ανάλυση του φωσφόρου, οι επιστήμονες κατάφεραν να εντοπίσουν τις μεταβολές στη βλάστηση εδώ και 12.000 χρόνια. Οι δασικές εκτάσεις επεκτάθηκαν σε περιόδους θερμών κλιμάτων, ενώ υποχώρησαν δραστικά κατά τη σύγχρονη εποχή εξαιτίας της ανθρώπινης επέμβασης και της αποψίλωσης για γεωργική χρήση ή αστικοποίηση.
Η γεωεπιστήμονας Susanne Preunkert από το Πανεπιστήμιο Grenoble Alpes χαρακτηρίζει το εύρημα συναρπαστικό, καθώς παρέχει ένα συνεχές κλιματικό αρχείο που διατρέχει ολόκληρη την τρέχουσα θερμή περίοδο και φτάνει πίσω σε έναν εντελώς διαφορετικό παγετώδη κόσμο. Το γεγονός ότι ο παγοπυρήνας είχε αποθηκευτεί για περισσότερα από 25 χρόνια πριν εξεταστεί με τις πλέον σύγχρονες τεχνικές – όπως η μέτρηση ισοτόπων άνθρακα και αργού – δείχνει πόσο ραγδαία έχει εξελιχθεί η ικανότητα ανάλυσης των επιστημόνων.
Η ερευνητική ομάδα εξετάζει επίσης τις συγκεντρώσεις θαλάσσιου αλατιού στον παγοπυρήνα, ως μέσο ανίχνευσης των αλλαγών στα πρότυπα των ανέμων και για τη βελτίωση των μοντέλων που συνδέουν την αλατότητα, τα σύννεφα και την ηλιακή ακτινοβολία.
Όπως υποστηρίζει ο McConnell, για να είναι εφικτή η ουσιαστική μελέτη των πιθανών μελλοντικών και παρελθοντικών κλιματικών σεναρίων, είναι απαραίτητη η ύπαρξη κλιματικών μοντέλων που αποτυπώνουν την πλήρη μεταβλητότητα. Ωστόσο, αυτά τα μοντέλα πρέπει να βασίζονται σε παρατηρήσιμα δεδομένα, και σε αυτό ακριβώς συμβάλλουν οι παγοπυρήνες, οι οποίοι λειτουργούν ως φυσικά αρχεία του παρελθόντος.
[via]
