Να δημιουργήσουν ένα νέο είδος που θα μοιάζει πολύ με ένα πτηνό που θεωρείται αφανισμένο εδώ και τρεις αιώνες, προσπαθούν Αμερικανοί επιστήμονες της γενετικής μηχανικής.
Έχετε ακούσει την αγγλική παροιμία «dead as a dodo»; Δεν παραπέμπει σε κάτι που είναι νεκρό αλλά σε κάτι που είναι εξαφανισμένο, που έχει εξαντληθεί και δεν είναι πλέον διαθέσιμο, με την εξαφάνισή του μάλιστα να συνδέεται με την ανθρώπινη δραστηριότητα. Αυτό το «dodo» της παροιμίας είναι το πτηνό που κατά κάποιο τρόπο θέλουν να «αναστήσουν» οι επιστήμονες της εταιρείας Colossal Biosciences.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν πως οι τελευταίες εξελίξεις στη γενετική μηχανική έχουν καταστήσει για πρώτη φορά ορατή τη δυνατότητα αναδημιουργίας ενός πουλιού με χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά του ντόντο. Ωστόσο, η επιστροφή του είδους ακριβώς όπως ήταν πριν αφανιστεί, κάθε άλλο παρά εγγυημένη είναι.
Η ιστορία του ντόντο – Η σχέση του με τους πειρατές
Το ντόντο ζούσε μόνο στο νησί του Μαυρικίου, στον Ινδικό Ωκεανό, ανατολικά της Μαδαγασκάρης. Ευρωπαίοι ναυτικοί άρχισαν να περνούν από την περιοχή στα τέλη του 1500, πρώτα Πορτογάλοι, ύστερα Ολλανδοί και Άγγλοι. Εκείνη την εποχή, όπου γινόταν εμπόριο, εμφανίζονταν και πειρατές.
Τα ντόντο δεν φοβούνταν τους ανθρώπους, καθώς είχαν εξελιχθεί χωρίς θηρευτές. Οι ναυτικοί, πόσο μάλλον οι πεινασμένοι και αδίστακτοι πειρατές, μπορούσαν απλώς να περπατήσουν και να τα πιάσουν, για να ψήσουν και να γευτούν το κρέας τους.
Αυτή φαίνεται πως ήταν η βασική αιτία του αφανισμού τους, σε συνδυασμό με την είσοδο στο οικοσύστημά τους άλλων χωροκατακτητικών ειδών. Κηρύχθηκε επίσημα εξαφανισμένο γύρω στο 1681.
Τι περιλαμβάνει το σχέδιο επαναφοράς των ντόντο
Το σχέδιο που ανακοίνωσε η Colossal δεν περιλαμβάνει άμεση κλωνοποίηση, την τεχνική δηλαδή που είχε χρησιμοποιηθεί με θηλαστικά, όπως το πρόβατο Ντόλι. Στην περίπτωση των πτηνών, αυτή η μέθοδος δεν μπορεί να δώσει βιώσιμα βιώσιμη. Αντ’ αυτού, οι επιστήμονες εργάζονται με προηγμένη επεξεργασία γονιδίων από συγγενικά ζωντανά είδη.
Ο πλησιέστερος γνωστός συγγενής του ντόντο είναι το περιστέρι Νικομπάρ, το οποίο παρέχει τη γενετική βάση για το πείραμα. Τα τελευταία χρόνια, η εταιρεία έχει καταφέρει να καλλιεργήσει αρχέγονα γεννητικά κύτταρα, προδρόμους ωαρίων και σπερματοζωαρίων, από περιστέρια στο εργαστήριο. Αυτό το βήμα θεωρείται θεμελιώδες, καθώς επιτρέπει την επεξεργασία συγκεκριμένων γονιδίων πριν από τη μεταφορά τους σε έμβρυα ζώντων πτηνών, όπως κοτόπουλα, τα οποία θα λειτουργούσαν ως «παρένθετες μητέρες».
Παρά τον ενθουσιασμό που προκάλεσε η ανακοίνωση της εταιρείας, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι τα αποτελέσματα ίσως να μην είναι εντυπωσιακά, καθώς μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν ζωντανά ντόντο ή ολοκληρωμένα έμβρυα. Δεν υπάρχει καν πλήρες και λειτουργικό γονιδίωμα του εξαφανισμένου πουλιού.
Αυτό που έχουν στη διάθεσή τους οι ερευνητές είναι γενετικές ανακατασκευές που βασίζονται σε θραύσματα αρχαίου DNA και συγκρίσεις με τα σημερινά είδη.
Η ίδια η Colossal αναγνωρίζει ότι ο στόχος δεν είναι να επαναφέρει ένα ντόντο πανομοιότυπο με αυτό που υπήρχε τον 17ο αιώνα, αλλά να δημιουργήσει ένα γενετικά τροποποιημένο πουλί που θα μοιάζει με το αφανισμένο ζώο.
Ανεξάρτητοι επιστήμονες: Θα προκύψει υβριδικός οργανισμός
Ανεξάρτητοι επιστήμονες επισημαίνουν ότι, ακόμη και σε ένα επιτυχημένο σενάριο, το αποτέλεσμα θα ήταν ένας υβριδικός οργανισμός, όχι ένα τέλειο αντίγραφο του ντόντο.
Το χρονοδιάγραμμα είναι επίσης αβέβαιο. Η εταιρεία κάνει λόγο για μια περίοδο πέντε έως επτά ετών, αλλά αυτή είναι μια αισιόδοξη πρόβλεψη, υπό την επιφύλαξη τεχνικών εμποδίων που δεν έχουν ακόμη επιλυθεί.
Αμφιλεγόμενος ο σκοπός του εγχειρήματος
Το σχέδιο της Colossal Biosciences ακούγεται σίγουρα εντυπωσιακό αλλά δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με την στόχευσή του. Επιστήμονες συζητούν εάν οι πολύ σημαντικοί πόροι που θα διατεθούν στο μεγαλόπνοο και χρονοβόρο σχέδιο θα έπρεπε να αξιοποιηθούν για άλλους σκοπούς, όπως για παράδειγμα η προστασία των χιλιάδων ειδών που ζουν στον πλανήτη αλλά απειλούνται με εξαφάνιση.
Η εταιρεία υποστηρίζει ότι η προσπάθεια επαναφοράς των ντόντο σηματοδοτεί μια καμπή στη βιοτεχνολογία, καθώς οι τεχνικές που αναπτύσσονται μπορούν, στο μέλλον, να βοηθήσουν στη διατήρηση των απειλούμενων ειδών.
