Η παγκόσμια κρίση της ρύπανσης από πλαστικά υλικά έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις, με σοβαρές επιπτώσεις τόσο για το περιβάλλον όσο και για την ανθρώπινη υγεία. Αν και η ανακύκλωση παρουσιάζεται ως μία από τις βασικές λύσεις για τον περιορισμό του προβλήματος, νέα επιστημονικά δεδομένα αμφισβητούν την ασφάλεια των προϊόντων που προκύπτουν από την ανακυκλωμένη πρώτη ύλη.
Μια διεθνής ομάδα ερευνητών μελέτησε πλαστικά σφαιρίδια από πολυαιθυλένιο, τα οποία είχαν παραχθεί από ανακυκλωμένο πλαστικό και προέρχονταν από διάφορες περιοχές του κόσμου. Οι επιστήμονες άφησαν τα σφαιρίδια να μουλιάσουν σε νερό για 48 ώρες και, στη συνέχεια, εξέθεσαν προνύμφες ψαριών στο ίδιο νερό για πέντε ημέρες. Τα αποτελέσματα της έρευνας κατέδειξαν σημαντικές αλλαγές στη γονιδιακή έκφραση των ψαριών, σχετιζόμενες με τον μεταβολισμό των λιπιδίων, τη δημιουργία λιπώδους ιστού και τη ρύθμιση του ενδοκρινικού συστήματος.
Η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Azora König Kardgar, ειδικός στην οικοτοξικολογία στο Πανεπιστήμιο του Gothenburg, δήλωσε ότι οι βραχύχρονες αυτές εκθέσεις ήταν αρκετές για να προκαλέσουν βιολογικές μεταβολές στα ψάρια. Όπως ανέφερε, αυτό αποτελεί σαφή ένδειξη των κινδύνων που εγκυμονούν οι χημικές ουσίες στα πλαστικά για τους ζωντανούς οργανισμούς, υποδεικνύοντας πιθανές μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία τους.
Χημικά χωρίς ταυτότητα και ανεξέλεγκτες συνέπειες
Ένα από τα κύρια προβλήματα που εντοπίζονται στην ανακύκλωση του πλαστικού είναι η αδυναμία πλήρους γνώσης των χημικών ουσιών που εμπεριέχονται στα ανακυκλωμένα προϊόντα. Όπως επισημαίνει η Bethanie Carney Almroth, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Gothenburg και υπεύθυνη του ερευνητικού έργου, δεν υπάρχει τρόπος να προβλεφθεί με ακρίβεια ποιες ουσίες περιέχει το τελικό προϊόν από ανακυκλωμένο πλαστικό. Επιπλέον, ο κίνδυνος ανάμειξης χημικών από διαφορετικές πηγές καθιστά αυτά τα προϊόντα δυνητικά τοξικά.
Παρόμοιες ανησυχίες εκφράζονται και για τον άνθρωπο. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η έκθεση σε τοξικές χημικές ενώσεις από πλαστικά μπορεί να διαταράξει το ενδοκρινικό σύστημα, επηρεάζοντας τη γονιμότητα, την ανάπτυξη των παιδιών και συνδέεται με παθήσεις όπως ορισμένοι τύποι καρκίνου, η παχυσαρκία και ο διαβήτης.
Αναλύοντας τη χημική σύσταση των ανακυκλωμένων σφαιριδίων
Εκτός από τις βιολογικές δοκιμές, οι ερευνητές πραγματοποίησαν και χημική ανάλυση των ουσιών που απελευθερώνονται στο νερό από τα σφαιρίδια. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν την ύπαρξη δεκάδων διαφορετικών ενώσεων, πολλές από τις οποίες ήταν χαρακτηριστικά πρόσθετα των πλαστικών, όπως σταθεροποιητές υπεριώδους ακτινοβολίας και πλαστικοποιητές.
Ωστόσο, ανιχνεύθηκαν και ουσίες που δεν σχετίζονται με την πλαστική βιομηχανία, όπως φυτοφάρμακα, φαρμακευτικά υπολείμματα και βιοκτόνα. Οι ουσίες αυτές φαίνεται πως προήλθαν από την προηγούμενη χρήση του πλαστικού, πριν καταλήξει σε απορρίμματα και ανακυκλωθεί. Όπως εξηγεί ο Eric Carmona, ερευνητής στο Helmholtz Centre for Environmental Research στη Λειψία, τα ευρήματα αυτά υπογραμμίζουν πόσο περίπλοκη είναι η ροή των αποβλήτων πλαστικού και πόσο εύκολα μπορούν να μολυνθούν τα ανακυκλωμένα υλικά με επικίνδυνες ουσίες.
Ανάγκη για αυστηρότερο έλεγχο και απαγόρευση επικίνδυνων ουσιών
Με φόντο τις επερχόμενες διαπραγματεύσεις στη Γενεύη, στο πλαίσιο της Επιτροπής Διακυβερνητικών Διαπραγματεύσεων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την κατάρτιση Παγκόσμιας Συνθήκης για τα Πλαστικά, οι επιστήμονες που συμμετείχαν στη μελέτη καλούν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να λάβουν δραστικά μέτρα. Ζητούν την απαγόρευση ή τουλάχιστον τη σημαντική μείωση των επικίνδυνων χημικών στα πλαστικά προϊόντα, καθώς και την ενίσχυση της διαφάνειας στην αλυσίδα παραγωγής και επεξεργασίας των πλαστικών.
Η Bethanie Carney Almroth υπογραμμίζει ότι δεν είναι εφικτή μια ασφαλής και βιώσιμη ανακύκλωση των πλαστικών όσο παραμένει αδύνατος ο εντοπισμός και η παρακολούθηση των χημικών σε όλα τα στάδια της παραγωγής και της χρήσης τους. Σύμφωνα με την ίδια, η αποτελεσματική διαχείριση των τοξικών ουσιών αποτελεί προϋπόθεση για οποιαδήποτε πολιτική ανακύκλωσης που επιδιώκει να προστατεύσει τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το πολυαιθυλένιο (PE), το υλικό που μελετήθηκε στη συγκεκριμένη έρευνα, είναι το πλέον διαδεδομένο πολυμερές πλαστικό παγκοσμίως. Χρησιμοποιείται ευρέως σε συσκευασίες, σακούλες, καλωδιώσεις, σωληνώσεις, παιχνίδια και πλήθος οικιακών προϊόντων. Φέρει τον αριθμό 2 ή 4 στους κωδικούς ανακύκλωσης και αποτελεί βασικό παράγοντα της παγκόσμιας πλαστικής παραγωγής…
[via]
