Η παραδοσιακή εικόνα του Άρη ως ενός παγωμένου, ξηρού και αφιλόξενου πλανήτη αμφισβητείται εκ νέου από μία εντυπωσιακή επιστημονική ανακάλυψη. Μια ομάδα ερευνητών εντόπισε ένα εκτεταμένο δίκτυο αρχαίων κοίτων ποταμών στην περιοχή Noachis Terra, στα νότια υψίπεδα του Άρη, συνολικού μήκους άνω των 15.000 χιλιομέτρων. Το εύρημα αυτό υποδηλώνει ότι το νερό που κυλούσε στην επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη κάποτε ήταν πολύ πιο διαδεδομένο απ’ ό,τι πίστευαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες.
Το βασικό στοιχείο που ανέλυσαν οι ερευνητές ήταν οι σχηματισμοί που θυμίζουν ανάποδα ποτάμια ή αλλιώς «ανεστραμμένα κανάλια». Αυτές οι γεωμορφές δημιουργούνται όταν ιζήματα που εναποτέθηκαν από αρχαία ποτάμια σκληρύνουν και αναδεικνύονται σταδιακά πάνω από την επιφάνεια, καθώς το γύρω υλικό διαβρώνεται με την πάροδο του χρόνου.
Η νέα μελέτη, υπό την καθοδήγηση του Adam Losekoot, υποψήφιου διδάκτορα στο Open University και χρηματοδοτούμενου από το UK Space Agency, παρουσιάστηκε στο ετήσιο συνέδριο της Royal Astronomical Society στο Durham. Η ομάδα του Losekoot βασίστηκε σε δεδομένα από τρία διαφορετικά όργανα σε τροχιά γύρω από τον Άρη — το Context Camera (CTX), το Mars Orbiter Laser Altimeter (MOLA) και το HiRISE (High Resolution Imaging Science Experiment). Μέσω αυτών των εργαλείων χαρτογράφησαν τις τοποθεσίες, τα μεγέθη και τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των υψωμάτων σε μεγάλη γεωγραφική κλίμακα.
Ορισμένες από αυτές τις ράχες εμφανίζονται μεμονωμένες, ενώ άλλες σχηματίζουν εκτεταμένα και διασυνδεδεμένα δίκτυα που εκτείνονται για εκατοντάδες χιλιόμετρα και υψώνονται δεκάδες μέτρα πάνω από την επιφάνεια. Το μέγεθος, η κατανομή και η μορφολογία τους υποδηλώνουν ότι σχηματίστηκαν μέσα σε ένα μεγάλο γεωλογικό χρονικό διάστημα, κάτω από σχετικά σταθερές συνθήκες επιφάνειας. Πιθανότερη πηγή του νερού θεωρείται η βροχόπτωση.
Η μελέτη του Άρη, ιδιαίτερα μιας λιγότερο διερευνημένης περιοχής όπως η Noachis Terra, είναι συναρπαστική, γιατί πρόκειται για ένα περιβάλλον που έχει μείνει ουσιαστικά αμετάβλητο εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια. Είναι σαν μια χρονοκάψουλα που καταγράφει βασικές γεωλογικές διεργασίες, με τρόπο που δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε στη Γη.
Μέχρι πρόσφατα, η Noachis Terra δεν είχε προσελκύσει ιδιαίτερη επιστημονική προσοχή, καθώς δεν περιλαμβάνει εκτενή δίκτυα κοιλάδων, τα οποία ήταν έως τώρα τα βασικά γεωμορφολογικά στοιχεία που χρησιμοποιούσαν οι επιστήμονες για να τεκμηριώσουν την ύπαρξη βροχόπτωσης και επιφανειακής ροής νερού στον Άρη. Η παρούσα μελέτη εστιάζει σε μια διαφορετική κατηγορία στοιχείων, τα οποία δίνουν εναλλακτική μαρτυρία για την παρουσία νερού.
Τα δεδομένα δείχνουν ότι το νερό στην επιφάνεια του Άρη ίσως ήταν σταθερό κατά τη γεωλογική περίοδο της μετάβασης από την εποχή Noachian στην Hesperian, δηλαδή περίπου 3,7 δισεκατομμύρια χρόνια πριν — μια εποχή σημαντικών αλλαγών στο κλίμα και στη γεωλογία του πλανήτη.
Το στοιχείο που καθιστά ιδιαίτερα σημαντικά τα ευρήματα είναι το γεγονός ότι οι ανεστραμμένες κοίτες εμφανίζονται ως μέρος ευρύτερων διασυνδεδεμένων συστημάτων. Αυτό σημαίνει ότι οι υγρές συνθήκες δεν ήταν απλώς παροδικές, αλλά πιθανότατα κράτησαν για αρκετό γεωλογικό διάστημα. Με άλλα λόγια, η Noachis Terra μπορεί να βίωσε ένα παρατεταμένο θερμό και υγρό κλίμα, αντίθετα με την κυρίαρχη θεωρία ότι ο Άρης υπήρξε κυρίως ψυχρός και άνυδρος, με σποραδικές εξάρσεις ρευστοποίησης παγετώνων.
Η έρευνά μας προσθέτει ένα ακόμα κρίσιμο κομμάτι στο παζλ της γεωλογικής ιστορίας του Άρη και ενισχύει την άποψη ότι κάποτε ο πλανήτης ήταν πολύ πιο πολύπλοκος και ενεργός από ό,τι είναι σήμερα. Είναι συγκλονιστικό να συμμετέχει κανείς σε μια τέτοια αποκάλυψη.
Καθώς η επιστημονική κοινότητα συνεχίζει να ερευνά το παρελθόν του Κόκκινου Πλανήτη, ευρήματα όπως αυτό αυξάνουν την πιθανότητα ότι ο Άρης διέθετε κάποτε τις κατάλληλες συνθήκες για τη διατήρηση ζωής — ή τουλάχιστον για την ύπαρξη υγρού νερού στην επιφάνειά του, για χρονικές περιόδους που μέχρι σήμερα θεωρούνταν απίθανες.
[via]
