Με αφορμή την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, οι ειδικοί απορρήτου της Kaspersky ρίχνουν φως στη λεπτή γραμμή μεταξύ ενδιαφέροντος και ελέγχου στις ψηφιακές σχέσεις. Έρευνα της Kaspersky αποκαλύπτει ότι σχεδόν οι μισοί από τους ερωτηθέντες (47%) ανησυχούν για το ενδεχόμενο παραβίασης της ιδιωτικότητάς τους από τους συντρόφους τους. Βοηθώντας τα άτομα να αναγνωρίζουν τα προειδοποιητικά σημάδια, να θέτουν υγιή όρια στο διαδίκτυο και να καλλιεργούν την εμπιστοσύνη χωρίς να εισβάλλουν στην ιδιωτικότητα του άλλου, ενισχύουμε τη δυνατότητα των ζευγαριών να χτίζουν σχέσεις που βασίζονται στον σεβασμό, την ασφάλεια και την πραγματική ψηφιακή ελευθερία.
Στις σύγχρονες σχέσεις, η γραμμή μεταξύ έγνοιας και ελέγχου στον ψηφιακό χώρο μπορεί να είναι λεπτή. Η παρακολούθηση, και ιδιαίτερα η διαδικτυακή παρακολούθηση, συχνά παρερμηνεύεται ως ένδειξη έντονου ενδιαφέροντος ή ανησυχίας. Ωστόσο, η λανθασμένη αυτή αντίληψη παραβλέπει ότι ψηφιακές συμπεριφορές όπως η παρακολούθηση μηνυμάτων, ο εντοπισμός της τοποθεσίας ή η πρόσβαση σε λογαριασμούς μπορούν να μετατραπούν σε μέσα ελέγχου και να γίνουν επιβλαβείς. Σύμφωνα με τα ευρήματα της Kaspersky, το 23% των ανθρώπων έχει βιώσει διαδικτυακό stalking από κάποιον με τον οποίο έβγαινε πρόσφατα, γεγονός που αναδεικνύει πόσο εύκολα τα ψηφιακά εργαλεία μπορούν να θολώσουν τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ απλού ενδιαφέροντος και ελέγχου. Παρότι η τεχνολογία προσφέρει νέους τρόπους οικοδόμησης εμπιστοσύνης, εγείρει παράλληλα σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την ιδιωτικότητα στις σχέσεις.
Κοινοποίηση κωδικών πρόσβασης vs. Απαίτηση πρόσβασης
Σε μια σχέση βασισμένη στην εμπιστοσύνη, η ψηφιακή ιδιωτικότητα είναι πολύτιμη και η όποια απόφαση κοινοποίησης κωδικών πρόσβασης πρέπει να είναι απολύτως εθελοντική. Κάποια ζευγάρια μπορεί να επιλέξουν να μοιραστούν τα στοιχεία σύνδεσης για πρακτικούς λόγους — όπως υπηρεσίες streaming, κοινόχρηστα προγράμματα ή επαφές έκτακτης ανάγκης — αλλά αυτό δεν πρέπει ποτέ να είναι απαίτηση ή τεστ αφοσίωσης. Παρόλο που το 51% των συμμετεχόντων εμπιστεύεται αρκετά τον/την σύντροφό του ώστε να του παρέχει πλήρη πρόσβαση στο τηλέφωνό του, το 18% επιλέγει να μην επιτρέπει καθόλου την πρόσβαση. Ένας ελεγκτικός σύντροφος, ωστόσο, μπορεί να χρησιμοποιήσει τους κωδικούς πρόσβασης ως εργαλείο ελέγχου, ασκώντας πίεση ή εκβιασμό για να αποκτήσει πρόσβαση («Αν δεν έχεις τίποτα να κρύψεις, γιατί να μη μου δώσεις τον κωδικό σου;»), ή ακόμα και να συνδεθεί στους λογαριασμούς σου χωρίς άδεια. Το γνήσιο ενδιαφέρον προϋποθέτει σεβασμό στα ψηφιακά όρια του άλλου, όχι την παραβίασή τους.
Κοινοποίηση τοποθεσίας vs. Μυστική παρακολούθηση
Η κοινοποίηση της τοποθεσίας σε μια σχέση μπορεί να είναι μια κοινή απόφαση που βασίζεται στην ευκολία ή την ασφάλεια—όπως το να βεβαιωθεί κάποιος ότι ο σύντροφός του έφτασε σπίτι με ασφάλεια ή να συντονίσει καλύτερα τις συναντήσεις. Σε μια υγιή σχέση, αυτό είναι πάντα προαιρετικό και συναινετικό. Ωστόσο, όταν η παρακολούθηση τοποθεσίας γίνεται υποχρεωτική, εμμονική ή μυστική, τότε περνάει στο πεδίο του “stalking” και του ελέγχου. Ένα ανησυχητικό σημάδι είναι όταν κάποιος ελέγχει συνεχώς τις ενημερώσεις τοποθεσίας του/της συντρόφου του, κάνοντας ερωτήσεις για κάθε απόκλιση («Γιατί σταμάτησες εκεί;» «Είπες ότι πήγαινες στη δουλειά, γιατί βρίσκεσαι σε αυτήν την τοποθεσία;»). Σύμφωνα με την αναφορά της Kaspersky, το 10% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι η τοποθεσία του παρακολουθήθηκε χωρίς τη συγκατάθεσή του, ενώ το 7% αντιμετώπισε κρυφή εγκατάσταση stalkerware στις συσκευές του. Μία από τις πιο ανησυχητικές συμπεριφορές είναι η χρήση AirTags, εφαρμογών GPS, stalkerware ή άλλων εργαλείων για παρακολούθηση χωρίς άδεια, κάτι που συνιστά ξεκάθαρη παραβίαση της ιδιωτικότητας.
Χρήση των ψηφιακών μέσων για Υποστήριξη vs. Gaslighting
Σε μια υγιή σχέση, η ψηφιακή επικοινωνία ενισχύει τη σύνδεση και την υποστήριξη μεταξύ των συντρόφων. Όταν αυτή η δυναμική είναι αυθεντική, χτίζει εμπιστοσύνη και ενδυναμώνει τη σχέση. Ωστόσο, το gaslighting μέσω ψηφιακών μέσων είναι μια ύπουλη μορφή ψυχολογικής χειραγώγησης, όπου ένας/μία σύντροφος χρησιμοποιεί την τεχνολογία για να διαστρεβλώσει την πραγματικότητα, κάνοντας τον άλλον να αμφισβητεί τις δικές του εμπειρίες και αντιλήψεις. Η αναφορά της Kaspersky αποκαλύπτει ότι το 39% των ερωτηθέντων έχει βιώσει βία ή κακοποίηση από νυν ή πρώην σύντροφο, συμπεριλαμβανομένων ψηφιακών μορφών κακοποίησης. Ένας χειριστικός σύντροφος μπορεί να διαγράφει μηνύματα για να καλύψει τα ίχνη του, να επεξεργάζεται στιγμιότυπα οθόνης για να διαστρεβλώσει την πραγματικότητα ή να αρνείται ότι έστειλε συγκεκριμένα μηνύματα, ακόμα και όταν υπάρχουν αποδείξεις. Όταν έρχεται αντιμέτωπος με την αλήθεια, μπορεί να πει: «Ποτέ δεν το είπα αυτό. Δες τη συνομιλία μας—φαντάζεσαι πράγματα που δεν ισχύουν».Αυτό δημιουργεί σύγχυση και αμφιβολία, διαβρώνοντας σταδιακά την αυτοπεποίθηση και την εμπιστοσύνη του θύματος στην ίδια του τη μνήμη και την κρίση του.
Ενίσχυση vs. Εκμετάλλευση της ασφάλειας
Ένας σύντροφος με υγιή συμπεριφορά στηρίζει την ψηφιακή σου ασφάλεια και ανεξαρτησία. Μπορεί να σου υπενθυμίσει να αλλάζεις τακτικά τους κωδικούς πρόσβασης, να ενεργοποιήσεις την επαλήθευση δύο παραγόντων ή να χρησιμοποιείς κρυπτογραφημένες εφαρμογές μηνυμάτων για προστασία. Το ενδιαφέρον του αφορά την ασφάλειά σου — όχι τον έλεγχό σου. Αντίθετα, ένας ελεγκτικός σύντροφος μπορεί να εκμεταλλευτεί την εμπιστοσύνη σου χακάροντας τους λογαριασμούς σου, προσπαθώντας να μαντέψει τους κωδικούς σου ή εγκαθιστώντας λογισμικό stalkerware για να παρακολουθεί τις δραστηριότητές σου. Τα προγράμματα αυτάεπιτρέπουν την πρόσβαση σε μηνύματα, την καταγραφή κλήσεων ή ακόμα και την απομακρυσμένη ενεργοποίηση της κάμερας και του μικροφώνου σου χωρίς να το γνωρίζεις. Μπορεί για παράδειγμα να σου πει: «Χρειάζομαι τους κωδικούς σου σε περίπτωση που σου συμβεί κάτι» ή «Άσε με να εγκαταστήσω αυτή την εφαρμογή για να μπορώ πάντα να σε βρίσκω σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης». Στην πραγματικότητα, όμως, χρησιμοποιεί αυτά τα εργαλεία για να σε παρακολουθεί και να ελέγχει τη συμπεριφορά σου και όχι για να σε προστατεύσει. Το 12% των ερωτηθέντων παραδέχτηκε ότι έχει εγκαταστήσει ή επεξεργαστεί ρυθμίσεις στο τηλέφωνο του/της συντρόφου του, ενώ το 10% ένιωσε πίεση να εγκαταστήσει μια εφαρμογή παρακολούθησης, αποδεικνύοντας πόσο εύκολα τα ψηφιακά εργαλεία μπορούν να μετατραπούν σε μέσα ελέγχου μέσα σε μια καταπιεστική σχέση.
«Φέτος την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, θέλουμε να ενθαρρύνουμε τα ζευγάρια να θέσουν υγιή ψηφιακά όρια, διασφαλίζοντας ότι η τεχνολογία θα ενισχύει τις σχέσεις και δε θα μετατρέπεται σε εργαλείο χειραγώγησης», λέει η Anna Larkina, ειδικός απορρήτου στην Kaspersky. «Ένας σύντροφος που ενδιαφέρεται πραγματικά θα σέβεται πάντα την ιδιωτικότητά σου χωρίς να απαιτεί κωδικούς πρόσβασης, θα ενθαρρύνει πρακτικές ασφάλειαςχωρίς να τις εκμεταλλεύεται και θα υποστηρίζει την παρουσία σου στο διαδίκτυο χωρίς να την ελέγχει. Η αγάπη που απαιτεί να παραιτηθείς από την ψηφιακή σου ελευθερία δεν είναι αγάπη – είναι stalking».
Η Kaspersky σταθερά ηγείται των προσπαθειών για την αντιμετώπιση της ψηφιακής βίας και της κακοποίησης που διευκολύνεται μέσω της τεχνολογίας. Το 2019, η εταιρεία εισήγαγε την προστασία από κακόβουλο λογισμικό στην εφαρμογή Android και έγινε έτσι η πρώτη που προσέφερε στους χρήστες μια ισχυρή άμυνα κατά του stalkerware. Την ίδια χρονιά, η Kaspersky συνίδρυσε τη Συμμαχία κατά του Stalkerware, ενώνονταςιδιωτικές εταιρείες πληροφορικής, ΜΚΟ, ερευνητικά ιδρύματα και αρχές επιβολής του νόμου για να καταπολεμήσουν το εισβολικό λογισμικό και να ευαισθητοποιήσουν το κοινό σχετικά με την ψηφιακή κακοποίηση. Η πρωτοβουλία αυτή, που ξεκίνησε με 10 συμμετέχοντες, έχει εξελιχθεί σε ένα δίκτυο με πάνω από 40 οργανισμούς, οι οποίοι συνεργάζονται για την καταπολέμηση του κυβερνοεκφοβισμού και τη στήριξη των θυμάτων εδώ και πέντε χρόνια.
Το 2024, η Kaspersky παρουσίασε τον Οδηγό Ευαισθητοποίησης κατά του Stalking — μια νέα πρωτοβουλία που φέρνει σε επαφή ψυχολόγους και θύματα παρακολούθησης. Συνδυάζοντας την εξειδίκευση πολλαπλών τομέων, ο οδηγός αυτός δεν βοηθά μόνο τους χρήστες να αναγνωρίσουν τα σημάδια παρακολούθησης και να λάβουν μέτρα προστασίας, αλλά ενισχύει και τις φωνές όσων έπεσαν θύματα stalking και το αντιμετώπισαν, εμπνέοντας άλλους να ανακτήσουν μία αίσθηση ασφάλειας και ελέγχου.
Πιστή στη δέσμευσή της για την καταπολέμηση του stalking τόσο online όσο και offline, η Kaspersky παρουσίασε πρόσφατα τη δυνατότητα Who‘s Spying on Me στις εφαρμογές Android. Αυτή η καινοτομία δεν εντοπίζει μόνο το stalkerware, αλλά αναγνωρίζει επίσης ύποπτες συσκευές Bluetooth που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για παρακολούθηση εκτός διαδικτύου. Επεκτείνοντας τις προστατευτικές της δυνατότητες, η Kaspersky συνεχίζει να ενδυναμώνει τα άτομα ώστε να πάρουν στα χέρια τους τον έλεγχο της ασφάλειας και της ιδιωτικότητάς τους.
