Στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, πολύ πάνω από τα σύννεφα όπου εκδηλώνονται οι καταιγίδες, συμβαίνουν μερικά από τα πιο σπάνια και εντυπωσιακά ηλεκτρικά φαινόμενα που μπορεί να παρατηρήσει κανείς. Πρόκειται για τα λεγόμενα «sprites» ή «specters», παροδικά φωτεινά γεγονότα που εμφανίζονται για ελάχιστο χρονικό διάστημα στη μεσόσφαιρα, περίπου 80 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης. Αυτές οι κοκκινωπές εκλάμψεις, με μορφές που θυμίζουν μέδουσες ή πυροτεχνήματα άλλου κόσμου, παραμένουν για την επιστημονική κοινότητα ένα αίνιγμα, ακριβώς επειδή είναι δύσκολο να καταγραφούν και να μελετηθούν.
Μία από αυτές τις σπάνιες στιγμές αποτυπώθηκε πρόσφατα με εκπληκτική καθαρότητα από την Αμερικανίδα αστροναύτισσα Nichole Ayers, η οποία βρίσκεται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). Από το προνομιακό της σημείο σε τροχιά περίπου 400 χιλιομέτρων πάνω από τη Γη, η Ayers κατάφερε να απαθανατίσει ένα από τα πιο επιβλητικά sprites που έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια.
Η φωτογραφία τραβήχτηκε την ώρα που ο ISS περνούσε πάνω από ένα ισχυρό σύστημα καταιγίδων που εκτεινόταν μεταξύ Μεξικού και Ηνωμένων Πολιτειών. Η εικόνα δείχνει καθαρά την εντυπωσιακή δομή του φαινομένου, το οποίο υψώνεται σαν μια κοκκινωπή κολώνα φωτός πάνω από τα καταιγιδοφόρα σύννεφα, δημιουργώντας έναν μαγευτικό διάλογο ανάμεσα στην ηλεκτρική δραστηριότητα της ατμόσφαιρας και τα τεχνητά φώτα των πόλεων που φαίνονται στο βάθος της Γης.
Σε ανάρτησή της στην πλατφόρμα X, η Ayers εξήγησε τη φύση του φαινομένου:
Τα sprites ανήκουν στην κατηγορία των TLE (Transient Light Events) και δημιουργούνται πάνω από τα σύννεφα, ως αποτέλεσμα έντονης ηλεκτρικής δραστηριότητας από κάτω. Εμείς, από ψηλά, έχουμε εξαιρετική οπτική επαφή με τέτοια φαινόμενα, και οι εικόνες αυτές μπορούν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα τη δομή, τη δημιουργία και τη σύνδεσή τους με τις καταιγίδες.
Τα sprites δεν είναι καινούργια ανακάλυψη, αλλά για δεκαετίες παρέμεναν σχεδόν μυστηριώδη λόγω της ταχύτητάς τους και της δύσκολης πρόσβασης στα ύψη που εκδηλώνονται. Οι πρώτες καταγραφές έγιναν από τυχαίες φωτογραφίες ή βίντεο, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί πρόοδος χάρη στις νέες τεχνολογίες και την ενεργή συμμετοχή των αστροναυτών που βρίσκονται στο ISS.
Η φωτογραφική μαρτυρία της Ayers δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό. Η NASA, αναγνωρίζοντας τη σημασία των TLE για την κατανόηση της Φυσικής της Ατμόσφαιρας, έχει ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια ένα εγχείρημα «πολιτών-επιστημόνων» με την ονομασία “Spritacular”. Μέσω αυτού, ερασιτέχνες φωτογράφοι και παρατηρητές καλούνται να καταγράψουν και να μοιραστούν εικόνες από παρόμοια φαινόμενα, εμπλουτίζοντας έτσι τη βάση δεδομένων που χρησιμοποιούν οι ερευνητές.
Οι αστροναύτες στον ISS, από τη δική τους πλευρά, συνεισφέρουν ενεργά στην τεκμηρίωση αυτών των γεγονότων. Η φωτογραφία αποτελεί όχι μόνο μια πράξη καλλιτεχνικής έκφρασης, αλλά και σημαντική επιστημονική εργασία. Οι εικόνες που λαμβάνονται από το Διάστημα προσφέρουν μια μοναδική οπτική γωνία, αδύνατη από το έδαφος, και επιτρέπουν την ανάλυση των φαινομένων με τρόπο που δεν ήταν εφικτός μέχρι πρότινος.
[via]
