Λίγες ημέρες πριν από μια κρίσιμη συνεδρίαση του Συμβουλίου της Ε.Ε., η διαμάχη γύρω από το λεγόμενο Chat Control φουντώνει. Πρόκειται για την πρόταση που επιβάλλει στις υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων να σαρώνουν τις συνομιλίες των χρηστών – ακόμη κι αν αυτές είναι κρυπτογραφημένες – με στόχο τον εντοπισμό υλικού σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων (CSAM). Παρότι η προστασία των παιδιών αποτελεί κοινό στόχο, η εφαρμογή του μέτρου θέτει σε κίνδυνο την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια της επικοινωνίας εκατομμυρίων πολιτών στην Ευρώπη.
Οι χώρες που αλλάζουν στάση
Από το 2022, όταν παρουσιάστηκε για πρώτη φορά, η πρόταση έχει δεχθεί έντονες αντιδράσεις. Τα τελευταία δεδομένα δείχνουν ότι η αντίθεση μεγαλώνει: η Τσεχία και το Βέλγιο, που μέχρι πρόσφατα τηρούσαν ουδέτερη στάση, τάσσονται πλέον ανοιχτά κατά του σχεδίου. Μάλιστα, το Βέλγιο χαρακτήρισε τον νόμο «ένα τέρας που εισβάλλει στην ιδιωτικότητα και δεν μπορεί να δαμαστεί». Στην ίδια πλευρά βρίσκονται ήδη η Αυστρία, η Ολλανδία και η Πολωνία, ασκώντας κριτική τόσο στις υποχρεωτικές διαδικασίες ανίχνευσης όσο και στις προβλέψεις που υπονομεύουν την κρυπτογράφηση.
Ωστόσο, η πλειοψηφία παραμένει με το μέρος της πρότασης. Συνολικά 15 κράτη-μέλη στηρίζουν το Chat Control, ανάμεσά τους η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Σουηδία, η Λιθουανία, η Κύπρος, η Λετονία και η Ιρλανδία. Η Γαλλία μάλιστα, σύμφωνα με ευρωβουλευτές της, «μπορεί βασικά να στηρίξει» το σχέδιο, ενώ η Γερμανία – που διαθέτει κρίσιμη βαρύτητα στην τελική ισορροπία – φαίνεται να σκέφτεται την αποχή. Μια τέτοια κίνηση θα αποδυναμώσει το δανικό κείμενο, ακόμη κι αν συγκεντρώσει τον απαραίτητο αριθμό ψήφων.
Τι διακυβεύεται για την κρυπτογράφηση
Η ουσία της διαμάχης εντοπίζεται στην ίδια την τεχνολογία που προστατεύει την ιδιωτική μας επικοινωνία. Εφαρμογές όπως WhatsApp, Signal, ProtonMail αλλά και υπηρεσίες VPN βασίζονται στην κρυπτογράφηση end-to-end ώστε τα μηνύματα να παραμένουν αναγνώσιμα μόνο για τον αποστολέα και τον παραλήπτη. Η υποχρεωτική σάρωση που προβλέπει το Chat Control καθιστά αδύνατο να διατηρηθεί αυτή η αρχή ανέπαφη.
Αν υιοθετηθεί η πρόταση, κάθε φωτογραφία, βίντεο ή σύνδεσμος που στέλνει ένας χρήστης θα πρέπει να ελέγχεται, ανεξάρτητα από το αν είναι κρυπτογραφημένος. Η μόνη εξαίρεση αφορά κυβερνητικούς και στρατιωτικούς λογαριασμούς, γεγονός που προκαλεί επιπλέον ερωτήματα για τα δύο μέτρα και δύο σταθμά που υιοθετεί η νομοθεσία.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι δεν υπάρχει τρόπος να εφαρμοστεί τέτοια ανίχνευση χωρίς να δημιουργηθούν «πίσω πόρτες» στην κρυπτογράφηση. Αυτό, πέρα από τον περιορισμό της ιδιωτικότητας, θα άνοιγε τον δρόμο για χάκερ και κυβερνοεγκληματίες, καθιστώντας τους πολίτες πιο ευάλωτους σε επιθέσεις.
Το χρονοδιάγραμμα
Η επόμενη μεγάλη καμπή είναι η συνεδρίαση της 12ης Σεπτεμβρίου, όταν το Συμβούλιο της Ε.Ε. θα παρουσιάσει τις τελικές του θέσεις πάνω στο δανικό σχέδιο νόμου. Αν υπάρξει συμφωνία, η τελική ψηφοφορία έχει προγραμματιστεί για τις 14 Οκτωβρίου 2025. Αυτό σημαίνει ότι, εφόσον εγκριθεί, το Chat Control θα μπορούσε να τεθεί σε εφαρμογή ήδη από τον Οκτώβριο.
Αυτή τη στιγμή επτά χώρες δεν έχουν λάβει σαφή θέση: Εσθονία, Φινλανδία, Γερμανία, Ελλάδα, Λουξεμβούργο, Ρουμανία και Σλοβενία. Η στάση τους θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την τελική ισορροπία δυνάμεων.
Η μεγάλη εικόνα
Το Chat Control παρουσιάζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως μέτρο προστασίας των παιδιών από εγκληματικά δίκτυα και διακίνηση υλικού κακοποίησης. Όμως η πρακτική του εφαρμογή εγείρει σοβαρά διλήμματα. Μπορεί η ασφάλεια των ανηλίκων να επιτευχθεί με μέσα που ταυτόχρονα καταρρίπτουν το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα όλων; Και ποιος θα ελέγχει την τεράστια μηχανή επιτήρησης που θα δημιουργηθεί;
Όπως επισημαίνουν ειδικοί σε θέματα ψηφιακών δικαιωμάτων και κρυπτογράφησης, το διακύβευμα δεν αφορά μόνο μια τεχνική λεπτομέρεια, αλλά τη συνολική ισορροπία ανάμεσα στην ασφάλεια και την ελευθερία στο διαδίκτυο. Σε μια εποχή όπου η επικοινωνία βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε ψηφιακά μέσα, οι αποφάσεις αυτές θα καθορίσουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την ιδιωτικότητα για δεκαετίες.
Οι πολίτες στη μέση
Η τελική απόφαση θα επηρεάσει όλους τους Ευρωπαίους χρήστες υπηρεσιών ανταλλαγής μηνυμάτων. Από τις καθημερινές συνομιλίες στο WhatsApp μέχρι τα επαγγελματικά emails, οι πολίτες κινδυνεύουν να βρεθούν σε ένα καθεστώς μόνιμης παρακολούθησης. Ορισμένες οργανώσεις καλούν ήδη τους πολίτες να ασκήσουν πίεση στους ευρωβουλευτές τους, ώστε να απορρίψουν ή να τροποποιήσουν ριζικά το σχέδιο.
Καθώς πλησιάζει η κρίσιμη ημερομηνία, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα θεμελιώδες δίλημμα: πώς να προστατέψει τους πιο ευάλωτους χωρίς να θυσιάσει τα θεμελιώδη δικαιώματα όλων. Το αν θα βρεθεί η χρυσή τομή, μένει να αποδειχθεί στις κάλπες του Οκτωβρίου.
[via]
