Η «κατάθλιψη της Δευτέρας» δεν είναι απλώς ένα υποκειμενικό συναίσθημα, αλλά πλέον επιστημονικά τεκμηριωμένη ως βιολογικό φαινόμενο. Νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι η Δευτέρα αφήνει ένα ξεχωριστό αποτύπωμα στο ανθρώπινο σώμα, πυροδοτώντας μια φυσιολογική αντίδραση άγχους που μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις, ακόμα και στην καρδιαγγειακή υγεία. Και, όπως φαίνεται, αυτό συμβαίνει ανεξάρτητα από το αν κάποιος εργάζεται ή όχι.
Ερευνητές από το University of Hong Kong (HKU) διαπίστωσαν ότι η πρώτη ημέρα της εβδομάδας λειτουργεί ως ένας πολιτισμικός «ενισχυτής στρες», με βιολογική επίδραση που διαρκεί ακόμη και μήνες. Σύμφωνα με τον καθηγητή Tarani Chandola από το Τμήμα Κοινωνιολογίας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του HKU, για ορισμένους ηλικιωμένους, η μετάβαση στη νέα εβδομάδα ενεργοποιεί έναν φυσιολογικό μηχανισμό άγχους που παραμένει ενεργός για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Δεν έχει να κάνει απαραίτητα με την εργασία, αλλά με το πόσο βαθιά είναι ριζωμένη η Δευτέρα στο σύστημα διαχείρισης του στρες του σώματός μας.
Η μελέτη βασίστηκε σε δεδομένα από 3.511 άτομα άνω των 50 ετών, που συμμετείχαν στο μακροχρόνιο ερευνητικό πρόγραμμα English Longitudinal Study of Ageing (ELSA). Οι συμμετέχοντες είχαν απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικές με τα επίπεδα άγχους που βίωναν τη Δευτέρα, ενώ παράλληλα είχαν προσφέρει δείγματα μαλλιών για ανάλυση. Η επιλογή των τριχών (περίπου δύο εκατοστά σε μήκος και προερχόμενες από τη βάση του κρανίου) επέτρεψε στους επιστήμονες να μετρήσουν τη συγκέντρωση της κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, καθώς και της κορτιζόνης (ενός μεταβολίτη της κορτιζόλης), για διάστημα που καλύπτει περίπου δύο με τρεις μήνες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αναλύσεις προσαρμόστηκαν βάσει παραμέτρων όπως ηλικία, φύλο, δείκτης μάζας σώματος, κάπνισμα, φαρμακευτική αγωγή και κοινωνικοοικονομική κατάσταση, ώστε να εξαλειφθούν άλλοι πιθανοί παράγοντες επηρεασμού.
Το εύρημα που ξεχώρισε ήταν πως άτομα που δήλωσαν υψηλά επίπεδα άγχους ειδικά τις Δευτέρες παρουσίαζαν και σημαντικά αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης στα μαλλιά τους, γεγονός που υποδηλώνει μια χρόνια και διαρκή κατάσταση στρες. Αυτό καταγράφηκε ανεξάρτητα από την επαγγελματική τους ιδιότητα, είτε εργάζονταν, είτε είχαν ήδη συνταξιοδοτηθεί.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι προγενέστερη μελέτη είχε ήδη εντοπίσει σύνδεση μεταξύ της Δευτέρας και της αυξημένης εμφάνισης σοβαρών καρδιακών επεισοδίων. Παρότι τα δύο ερευνητικά έργα δεν συνδέονται άμεσα, η νέα έρευνα προσφέρει ένα πιθανό βιολογικό υπόβαθρο που ενισχύει τη θεωρία ότι το άγχος της Δευτέρας μπορεί να επηρεάζει αρνητικά την καρδιακή υγεία.
Οι επιστήμονες εντόπισαν πως το φαινόμενο σχετίζεται με δυσλειτουργία στον άξονα υποθάλαμος–υπόφυση–επινεφρίδια (γνωστός και ως HPA axis), ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη ρύθμιση της αντίδρασης στο στρες. Σε φυσιολογικές συνθήκες, η κορτιζόλη αυξάνεται σε καταστάσεις απειλής και επανέρχεται στα αρχικά επίπεδα στη συνέχεια. Όταν, όμως, το σύστημα αυτό δυσλειτουργεί για παρατεταμένο διάστημα – όπως συμβαίνει σε περιπτώσεις χρόνιου στρες ή διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD) – τότε η παρατεταμένη έκκριση κορτιζόλης μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, παχυσαρκία, κλινικό άγχος και γνωστικές δυσλειτουργίες.
Όσοι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι αισθάνονται άγχος κυρίως τη Δευτέρα – και όχι άλλες ημέρες – εμφάνισαν, κατά μέσο όρο, 23% υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης συγκριτικά με εκείνους που ένιωθαν άγχος άλλες ημέρες. Ενώ όλοι όσοι ανέφεραν άγχος είχαν ανιχνεύσιμα επίπεδα κορτιζόλης, το πιο αγχωμένο 10% παρουσίαζε ακόμη πιο έντονες τιμές όταν ερχόταν η Δευτέρα.
Το συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι, παρότι η αίσθηση άγχους τη Δευτέρα είναι διαδεδομένη, μόνο όσοι βρίσκονται ήδη σε κατάσταση υψηλού φυσιολογικού στρες φαίνεται να ενσωματώνουν αυτή την ψυχολογική πίεση και σε βιολογικό επίπεδο, μέσα από την αυξημένη παραγωγή κορτιζόλης.
Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, αν και προηγούμενες μελέτες έχουν καταγράψει υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης τις εργάσιμες ημέρες σε σχέση με τα Σαββατοκύριακα, καμία έως τώρα δεν είχε απομονώσει το «φαινόμενο της αγχωτικής Δευτέρας». Η συγκεκριμένη έρευνα, μέσω της μέτρησης των επιπέδων κορτιζόλης στα μαλλιά, αποδεικνύει ότι το υποκειμενικό άγχος της Δευτέρας συνδέεται με υπερβολική παραγωγή γλυκοκορτικοειδών, κάτι που υποδεικνύει χρόνια δυσλειτουργία στον άξονα HPA.
Αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την καταγραφή συγκεκριμένων «αιχμών» κορτιζόλης τις Δευτέρες, η μελέτη αυτή προσφέρει σημαντικές ενδείξεις ότι η Δευτέρα μπορεί να έχει πραγματικές φυσιολογικές συνέπειες. Επιπλέον, προσφέρει νέα προοπτική για στοχευμένες παρεμβάσεις σε άτομα με χρόνιο στρες και υψηλά επίπεδα κορτιζόλης, που κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν σοβαρά προβλήματα υγείας.
[via]
