Τα μικροπλαστικά έχουν εξελιχθεί σε έναν από τους πιο ύπουλους εχθρούς του περιβάλλοντος και της υγείας μας. Παρά το μικροσκοπικό τους μέγεθος – μικρότερο από 5 χιλιοστά – έχουν τη δύναμη να διεισδύουν σε κάθε πτυχή του οικοσυστήματος. Επιστημονικές χαρτογραφήσεις έχουν εντοπίσει ίχνη τους ακόμη και στα μεγαλύτερα βάθη των ωκεανών, αποδεικνύοντας την εκτεταμένη παρουσία τους. Η διασπορά τους δεν επηρεάζει μόνο την τροφική αλυσίδα αλλά, όπως έδειξαν πρόσφατες μελέτες, μπορεί να φτάσει μέχρι και στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Η αναζήτηση λύσεων για την απομάκρυνσή τους είναι πλέον ζήτημα κατεπείγον.
Σε αυτήν την παγκόσμια πρόκληση, μια απροσδόκητη πρωταγωνίστρια έρχεται από τις ΗΠΑ. Η Sheyna Patel, μόλις 14 ετών, από τη Florida, ανέπτυξε μια πρωτοποριακή ιδέα που ήδη κεντρίζει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας: ένα μη τοξικό υδροτζέλ που δεσμεύει και διασπά τα μικροπλαστικά στο νερό.
Η επινόηση της Sheyna κατάφερε να ξεχωρίσει ανάμεσα σε εκατοντάδες προτάσεις και συγκαταλέγεται στις δέκα φιναλίστ του διαγωνισμού 3M Young Scientist Challenge 2025, μιας ετήσιας διοργάνωσης που απευθύνεται σε μαθητές ηλικίας 11 έως 14 ετών και αναδεικνύει τις πιο ελπιδοφόρες επιστημονικές ανακαλύψεις.
Σε συνεργασία με την επιστήμονα Deborah Isabelle, η Sheyna υπέβαλε το υδροτζέλ της σε εργαστηριακές δοκιμές. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: η αποτελεσματικότητα της μεθόδου ξεπέρασε το 93%, ποσοστό που θεωρείται εξαιρετικά υψηλό για μια τόσο νέα τεχνολογία.
Η αρχή είναι απλή αλλά ταυτόχρονα έξυπνη. Το υλικό λειτουργεί σαν σφουγγάρι: έρχεται σε επαφή με το νερό και παγιδεύει τα μικροπλαστικά, απομακρύνοντάς τα από το υδάτινο περιβάλλον. Η τεχνολογία έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική στην απομάκρυνση του PET, ενός πλαστικού που χρησιμοποιείται ευρέως για τη συσκευασία τροφίμων και ποτών και αποτελεί μία από τις πιο συχνές πηγές πλαστικής ρύπανσης.
Η σημασία αυτού του επιτεύγματος δεν περιορίζεται στη σύλληψη των μικροπλαστικών, αλλά και στην πιθανότητα να διασπάσει τα σωματίδια, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο να παραμείνουν στο περιβάλλον σε μικρότερες μορφές.
Η επιστημονική κοινότητα τα τελευταία χρόνια αναζητά λύσεις για τη μείωση της πλαστικής ρύπανσης. Έχουν προταθεί διάφορες ιδέες, όπως η γενετική τροποποίηση του βακτηρίου Escherichia coli ώστε να μετατρέπει το PET σε παρακεταμόλη σχεδόν καθαρής μορφής μέσα σε μόλις 24 ώρες. Ωστόσο, η φύση των μικροπλαστικών τα καθιστά πολύ πιο δύσκολα στη διαχείριση.
Έρευνα στην Τουλούζη της Γαλλίας αποκάλυψε ότι μέχρι και 68.000 μικροπλαστικά σωματίδια μπορούν να εισέλθουν στους πνεύμονές μας κάθε μέρα – αριθμός εκατό φορές μεγαλύτερος από τις προηγούμενες εκτιμήσεις. Η κλίμακα αυτής της απειλής δείχνει γιατί είναι κρίσιμη η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών όπως αυτή της Sheyna.
Η καινοτομία της Sheyna Patel δεν είναι μόνο μια πιθανή λύση για ένα τεράστιο περιβαλλοντικό πρόβλημα, αλλά και μια απόδειξη της δύναμης της νέας γενιάς να συμβάλει ουσιαστικά σε παγκόσμιες προκλήσεις. Μέσα από τη φαντασία, την εκπαίδευση και την υποστήριξη έμπειρων επιστημόνων, μια ιδέα που ξεκίνησε από ένα σχολικό έργο μπορεί να εξελιχθεί σε εργαλείο με πραγματικό κοινωνικό και οικολογικό αντίκτυπο.
Η νεαρή ερευνήτρια δείχνει τον δρόμο για το πώς η επιστήμη μπορεί να βγει έξω από τα εργαστήρια και να γίνει κομμάτι της καθημερινότητας, συμβάλλοντας στην επίλυση προβλημάτων που απειλούν τον πλανήτη μας.
Ο νικητής του 3M Young Scientist Challenge 2025 θα ανακοινωθεί τον Οκτώβριο. Ανεξάρτητα από την τελική διάκριση, η πρόταση της Sheyna έχει ήδη ανοίξει νέους δρόμους στην έρευνα για την αντιμετώπιση των μικροπλαστικών. Αν η τεχνολογία καταφέρει να εφαρμοστεί σε μεγαλύτερη κλίμακα, θα μπορούσε να μετατραπεί σε πρακτική λύση για την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και της ανθρώπινης υγείας.
[via]
