Μια νέα επιστημονική ανακάλυψη έρχεται να αυξήσει τις ελπίδες στην αντιμετώπιση μιας από τις πιο επιθετικές μορφές καρκίνου του αίματος. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Surrey, σε συνεργασία με κορυφαία ιδρύματα, εντόπισαν ότι η φορσκολίνη (forskolin), μια φυσική ένωση φυτικής προέλευσης, διαθέτει μια απροσδόκητη «διπλή δύναμη» ενάντια στην Οξεία Μυελογενή Λευχαιμία (AML). Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο έγκριτο British Journal of Pharmacology, ανοίγουν τον δρόμο για θεραπείες που δεν είναι μόνο πιο αποτελεσματικές, αλλά και λιγότερο τοξικές για τον ασθενή.
Ο «Δούρειος Ίππος» της Φύσης
Η Οξεία Μυελογενή Λευχαιμία, και συγκεκριμένα ο υπότυπος που φέρει την αναδιάταξη του γονιδίου KMT2A (KMT2A-r AML), αποτελεί μια από τις πιο δύσκολες προκλήσεις για την σύγχρονη ογκολογία. Πρόκειται για μια νόσο με φτωχή πρόγνωση, καθώς τα καρκινικά κύτταρα συχνά αναπτύσσουν μηχανισμούς αντίστασης στις υπάρχουσες θεραπείες.
Εδώ έρχεται να δώσει λύση η φορσκολίνη. Η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε ότι η συγκεκριμένη ουσία δεν λειτουργεί μονοδιάστατα. Αντιθέτως, επιτίθεται στον καρκίνο σε δύο μέτωπα ταυτόχρονα, λειτουργώντας ουσιαστικά ως «πολλαπλασιαστής ισχύος» για την κλασική χημειοθεραπεία.
Πρώτον, η φορσκολίνη φρενάρει άμεσα την ανάπτυξη των λευχαιμικών κυττάρων. Αυτό το επιτυγχάνει ενεργοποιώντας το ένζυμο PP2A (Protein Phosphatase 2A). Η ενεργοποίηση αυτή οδηγεί σε «σιγή» συγκεκριμένων γονιδίων (όπως τα MYC, HOXA9 και HOXA10) που είναι υπεύθυνα για τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.
Ξεπερνώντας την αντίσταση στα φάρμακα
Το δεύτερο εύρημα της μελέτης ήταν και το πιο αναπάντεχο. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η παρουσία της φορσκολίνης καθιστούσε τα λευχαιμικά κύτταρα εξαιρετικά ευάλωτα στη δαουνορουμπικίνη (daunorubicin), ένα κοινό χημειοθεραπευτικό φάρμακο.
Ο μηχανισμός πίσω από αυτό το φαινόμενο είναι εντυπωσιακός. Τα καρκινικά κύτταρα συχνά αμύνονται ενάντια στη χημειοθεραπεία χρησιμοποιώντας μια πρωτεΐνη που ονομάζεται P-γλυκοπρωτεΐνη 1 (P-glycoprotein 1). Η πρωτεΐνη αυτή λειτουργεί ως αντλία, «πετώντας» το φάρμακο έξω από το κύτταρο πριν αυτό προλάβει να δράσει. Η μελέτη έδειξε ότι η φορσκολίνη παρεμποδίζει τη λειτουργία αυτής της αντλίας. Το αποτέλεσμα; Το φάρμακο «παγιδεύεται» μέσα στο καρκινικό κύτταρο, αυξάνοντας δραματικά τη φονική του δράση ενάντια στον όγκο.
Η Δρ. Maria Teresa Esposito, Ανώτερη Λέκτορας Βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο του Surrey και επικεφαλής της έρευνας, εξήγησε τη σημασία αυτής της διπλής δράσης:
Τα ευρήματά μας ανέδειξαν έναν συναρπαστικό διπλό μηχανισμό δράσης για τη φορσκολίνη. Όχι μόνο έχει άμεσες αντι-λευχαιμικές επιδράσεις, αλλά λειτουργεί και ως ισχυρός ενισχυτής της συμβατικής χημειοθεραπείας.
Προς λιγότερο τοξικές θεραπείες
Η σημασία αυτής της ανακάλυψης εκτείνεται πέρα από την απλή θανάτωση των καρκινικών κυττάρων. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χημειοθεραπείας είναι οι σοβαρές παρενέργειες που προκαλούνται από τις υψηλές δόσεις φαρμάκων που απαιτούνται για να υπερνικηθεί η αντίσταση του καρκίνου.
Σύμφωνα με την Δρ. Esposito, ο συνδυασμός φορσκολίνης με δαουνορουμπικίνη θα μπορούσε να επιτρέψει στους γιατρούς να χρησιμοποιούν χαμηλότερες δόσεις χημειοθεραπείας, διατηρώντας ή και αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, ενώ ταυτόχρονα μειώνουν την τοξικότητα και τις παρενέργειες για τον ασθενή.
Μια συλλογική προσπάθεια για το μέλλον
Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από τον οργανισμό Leukaemia UK και αποτελεί προϊόν ευρείας συνεργασίας. Στην προσπάθεια συμμετείχαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Roehampton, το Ινστιτούτο Καρκίνου Barts (Queen Mary University of London), το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού Great Ormond Street (UCL) και το Κέντρο Γονιδιωματικής Ρύθμισης (CRG) στη Βαρκελώνη.
Ο Δρ. Simon Ridley, Διευθυντής Έρευνας του Leukaemia UK, τόνισε την επιτακτική ανάγκη για τέτοιες καινοτομίες:
Η AML είναι ένας από τους πιο επιθετικούς και θανατηφόρους τύπους καρκίνου. Αυτή η μελέτη όχι μόνο εμβαθύνει την κατανόησή μας για την KMT2A-r AML, αλλά ανοίγει και την πόρτα σε πιο ήπιες και αποτελεσματικές θεραπείες. Τέτοιες προσπάθειες είναι απαραίτητες αν θέλουμε να πετύχουμε τον στόχο μας να διπλασιάσουμε το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης για την AML μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Καθώς η ιατρική κοινότητα αναζητά συνεχώς νέους τρόπους για να νικήσει τον καρκίνο, η φύση φαίνεται πως κρύβει ακόμη πολύτιμα μυστικά. Η περίπτωση της φορσκολίνης αποδεικνύει ότι η λύση μπορεί να βρίσκεται στον συνδυασμό της σύγχρονης φαρμακολογίας με τους μηχανισμούς που έχει εξελίξει η ίδια η βιολογία, προσφέροντας ελπίδα σε χιλιάδες ασθενείς παγκοσμίως.
