Μια εντυπωσιακή ανακάλυψη έρχεται από το Chalmers University of Technology στη Σουηδία, όπου αστρονόμοι εντόπισαν μια τεράστια φυσαλίδα αερίου και σκόνης γύρω από τον ερυθρό υπεργίγαντα DFK 52. Η δομή αυτή, η μεγαλύτερη του είδους που έχει παρατηρηθεί ποτέ στον Γαλαξία μας, εκτείνεται σε απόσταση 1,4 ετών φωτός από το άστρο και είναι χιλιάδες φορές μεγαλύτερη από το μέγεθος του δικού μας Ηλιακού Συστήματος.
Ένα αστρικό μυστήριο
Η φυσαλίδα, που εκτιμάται ότι περιέχει μάζα ίση με εκείνη του Ήλιου, σχηματίστηκε ύστερα από μια βίαιη έκρηξη περίπου πριν από 4.000 χρόνια. Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο όμως είναι ότι ο DFK 52 κατάφερε να επιβιώσει από το γεγονός χωρίς να μετατραπεί σε σουπερνόβα, κάτι που προκαλεί ερωτήματα στους επιστήμονες. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι το άστρο διαθέτει έναν κρυφό συνοδό που συνέβαλε στην αποβολή των εξωτερικών του στρωμάτων.
Ο Mark Siebert, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, τονίζει:
Μείναμε άφωνοι όταν είδαμε τις εικόνες από το ALMA. Ο DFK 52 μοιάζει σχεδόν δίδυμος με τον Betelgeuse, όμως περιβάλλεται από μια χαοτική φυσαλίδα υλικού που δεν έχουμε ξαναδεί σε τέτοια κλίμακα.
Η εικόνα από το ALMA
Οι παρατηρήσεις πραγματοποιήθηκαν με το ραδιοτηλεσκόπιο ALMA στη Χιλή, το οποίο καταγράφει φως σε μήκη κύματος αόρατα για το ανθρώπινο μάτι, περίπου στο 1,3 χιλιοστό. Χάρη στο φαινόμενο Doppler, οι ερευνητές μπόρεσαν να μετρήσουν τις ταχύτητες των μορίων στην αέρια νέφωση. Έτσι, επιβεβαιώθηκε ότι η φυσαλίδα επεκτείνεται συνεχώς προς όλες τις κατευθύνσεις.
Η Elvire De Beck, μέλος της ομάδας, εξηγεί:
Το υλικό που βλέπουμε σήμερα ήταν κάποτε μέρος του ίδιου του άστρου. Κάποια στιγμή, πριν περίπου τέσσερις χιλιάδες χρόνια, εκτινάχθηκε βίαια στο Διάστημα. Σε κοσμική κλίμακα, αυτό συνέβη μόλις πριν από μια στιγμή.
Ένα πιθανό προοίμιο σουπερνόβα
Οι ερυθροί υπεργίγαντες, όπως ο DFK 52, βρίσκονται στο τελικό στάδιο της ζωής τους και αναπόφευκτα θα εκραγούν ως σουπερνόβα. Το ερώτημα που απασχολεί τώρα τους επιστήμονες είναι αν η τεράστια φυσαλίδα αποτελεί προάγγελο μιας τέτοιας κατάληξης.
Είναι μυστήριο πώς ένα άστρο κατάφερε να αποβάλει τόσο υλικό τόσο γρήγορα χωρίς να καταρρεύσει. Μια πιθανή εξήγηση είναι η παρουσία ενός άστρου – συνοδού, που ακόμη δεν έχουμε εντοπίσει.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ομάδας, εάν ο DFK 52 είναι ένας τυπικός ερυθρός υπεργίγαντας, τότε το πιθανότερο είναι να εκραγεί σε σουπερνόβα μέσα στο επόμενο εκατομμύριο χρόνια, ένας χρονικός ορίζοντας που στην ανθρώπινη αντίληψη φαίνεται τεράστιος, αλλά στην αστρονομία θεωρείται μια «αναπνοή».
Σημασία για την κατανόηση των άστρων
Η ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στο Astronomy and Astrophysics και αποτελεί κομβικό βήμα για την κατανόηση των τελευταίων σταδίων ζωής των μαζικών άστρων. Τα άστρα αυτού του τύπου, με μάζα τουλάχιστον οκτώ φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο, αποτελούν εργοστάσια παραγωγής στοιχείων. Με τις εκρήξεις και τις εκροές τους εμπλουτίζουν το μεσοαστρικό περιβάλλον με νέα υλικά, τα οποία αργότερα θα γίνουν η πρώτη ύλη για τον σχηματισμό πλανητών και νέων άστρων.
Οι ερυθροί υπεργίγαντες δεν είναι συνηθισμένοι, αλλά οι πιο κοντινοί σε εμάς, όπως ο Betelgeuse στον Ωρίωνα και ο Antares στον Σκορπιό, είναι ορατοί με γυμνό μάτι σε ένα σκοτεινό νυχτερινό ουρανό. Αν ο DFK 52 βρισκόταν τόσο κοντά όσο ο Betelgeuse, η φυσαλίδα που τον περιβάλλει θα φαινόταν να καλύπτει σχεδόν το ένα τρίτο της πανσελήνου στον ουρανό.
[via]
