Μια σημαντική επιστημονική πρόοδος έρχεται να αλλάξει τα δεδομένα στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ, με μια απλή εξέταση αίματος να μπορεί πλέον να εντοπίζει τη νευροεκφυλιστική ασθένεια έως και 11 χρόνια πριν την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Η ανακάλυψη αυτή φέρει την υπογραφή μιας διεθνούς ομάδας ερευνητών και δίνει νέα πνοή στις προσπάθειες για πρόληψη και έγκαιρη παρέμβαση.
Βιοδείκτης-κλειδί: η πρωτεΐνη βήτα-συνουκλεΐνη
Ο βιοδείκτης που βρίσκεται στο επίκεντρο της ανακάλυψης είναι η βήτα-συνουκλεΐνη, μια πρωτεΐνη που εντοπίζεται στις συνάψεις μεταξύ των νευρώνων του εγκεφάλου. Όταν αυτές οι συνδέσεις υποστούν βλάβη, γεγονός που συμβαίνει στα αρχικά στάδια του Αλτσχάιμερ, η πρωτεΐνη απελευθερώνεται στο αίμα. Η παρουσία της λοιπόν σε αυξημένα επίπεδα μπορεί να αποτελεί ένα πρώιμο σήμα για την εκδήλωση άνοιας, πολύ πριν οι ασθενείς παρουσιάσουν γνωστικές δυσκολίες.
«Τα επίπεδα αυτής της πρωτεΐνης στο αίμα αντανακλούν τη νευρωνική βλάβη και μπορούν να μετρηθούν σχετικά εύκολα», εξηγεί ο νευρολόγος Patrick Öckl από το Γερμανικό Κέντρο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων. «Πρόκειται για έναν πολλά υποσχόμενο βιοδείκτη για την έγκαιρη ανίχνευση νευροεκφυλιστικών διεργασιών».
Μελέτη σε ασθενείς με γενετική προδιάθεση
Η έρευνα βασίστηκε σε αιματολογικά δείγματα από 178 άτομα, καταχωρημένα σε βάση δεδομένων για την έρευνα της νόσου Αλτσχάιμερ. Οι συμμετέχοντες είχαν διαφορετικά στάδια της νόσου, ενώ ορισμένοι διέθεταν γενετικές μεταλλάξεις που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισής της.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: οι ασυμπτωματικοί φορείς των μεταλλάξεων παρουσίαζαν αυξημένα επίπεδα βήτα-συνουκλεΐνης σε σύγκριση με εκείνους χωρίς γενετική προδιάθεση, ενώ τα υψηλότερα επίπεδα παρατηρήθηκαν σε εκείνους με ήδη εκδηλωμένα συμπτώματα. Αυτό υποδηλώνει ότι η πρωτεΐνη αυτή είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις πρώιμες βλάβες του εγκεφάλου που οδηγούν στην άνοια.
Από την πρόβλεψη στην παρέμβαση
Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου έχει τεράστια σημασία για τη διαχείρισή της. Οι νέες φαρμακευτικές θεραπείες, όπως τα αντισώματα κατά του αμυλοειδούς, μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη των συμπτωμάτων, υπό την προϋπόθεση ότι χορηγούνται πριν εμφανιστεί σοβαρή εγκεφαλική βλάβη.
«Αυτή τη στιγμή, η διάγνωση του Αλτσχάιμερ γίνεται πολύ καθυστερημένα», σημειώνει ο Öckl. «Αν δεν προχωρήσουμε σε βελτίωση των διαγνωστικών μεθόδων, δεν θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε πλήρως τις δυνατότητες των νέων φαρμάκων».
Η βήτα-συνουκλεΐνη δεν αποτελεί μόνο εργαλείο για την πρόβλεψη της ασθένειας, αλλά μπορεί να συμβάλει και στην παρακολούθηση της εξέλιξής της, καθώς και στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των θεραπειών. Επιπλέον, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η πρωτεΐνη αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για άλλες νευρολογικές παθήσεις, όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο, στις οποίες προκαλείται βλάβη στις συνάψεις.
Νέα προοπτική για την επιστήμη και την κοινωνία
Η εν λόγω ανακάλυψη ανοίγει νέους δρόμους όχι μόνο για τη θεραπεία, αλλά και για την κατανόηση της νόσου. Σύμφωνα με τον καθηγητή Markus Otto από το Πανεπιστήμιο της Halle, η βήτα-συνουκλεΐνη δρα ως αντικειμενικός δείκτης των παθολογικών αλλαγών του εγκεφάλου τόσο σε προ-συμπτωματικό όσο και σε συμπτωματικό στάδιο.
«Η απώλεια εγκεφαλικής μάζας και οι άλλες παθολογικές αλλοιώσεις της νόσου Αλτσχάιμερ εμφανίζονται αργότερα. Η βήτα-συνουκλεΐνη ανεβαίνει ήδη από τα πρώτα στάδια», εξηγεί ο Otto.
Με αυτή τη σημαντική πρόοδο, η ιατρική κοινότητα πλησιάζει περισσότερο στην προληπτική αντιμετώπιση της νόσου Αλτσχάιμερ, μιας ασθένειας που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τα συστήματα υγείας και κοινωνικής φροντίδας του μέλλοντος.
[via]
