Μια ανατρεπτική επιστημονική μελέτη φέρνει νέα δεδομένα στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την εξέλιξη των ειδών και, συγκεκριμένα, των φυτών. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Φλόριντα, με επικεφαλής τη Dr. Shelly Gaynor, εξέτασαν την περίπτωση ενός μικρού φυτού που απαντάται στα Απαλάχια Όρη, γνωστό ως beetleweed (Galax urceolata), αποκαλύπτοντας ότι διαφορετικοί γενετικοί τύποι μπορούν να συνυπάρχουν στο ίδιο περιβάλλον, αψηφώντας παλαιότερες επιστημονικές θεωρίες.
Η εξέλιξη των ζωντανών οργανισμών αποτελεί αντικείμενο μελέτης εδώ και αιώνες, με τον Charles Darwin να έχει θέσει τις βάσεις για την κατανόηση του φαινομένου μέσα από την έννοια της φυσικής επιλογής. Ωστόσο, η νέα μελέτη δείχνει ότι η εξελικτική διαδικασία μπορεί να είναι πολύ πιο περίπλοκη απ’ όσο πιστεύαμε, με φυσικές «συντομεύσεις» όπως η πολυπλοειδία να επιταχύνουν την ποικιλομορφία.
Η πολυπλοειδία είναι η κατάσταση κατά την οποία ένας οργανισμός διαθέτει περισσότερα από δύο πλήρη σετ χρωμοσωμάτων. Αν και το φαινόμενο είναι πιο διαδεδομένο στα φυτά, συναντάται και σε ορισμένα είδη ψαριών και αμφιβίων. Ειδικότερα, η αυτοπολυπλοειδία (όπου το γενετικό υλικό διπλασιάζεται αυτόματα χωρίς την εμπλοκή άλλου είδους) θεωρούνταν μέχρι πρότινος σπάνια και μη ανταγωνιστική σε φυσικά περιβάλλοντα. Ωστόσο, νεότερες έρευνες ανατρέπουν αυτήν την αντίληψη.
Η Gaynor και η ομάδα της παρατήρησαν ότι πληθυσμοί του beetleweed περιλάμβαναν διαφορετικούς «κυτότυπους», δηλαδή φυτά με διαφορετικό αριθμό χρωμοσωμάτων: διπλοειδή, τριπλοειδή και τετραπλοειδή. Μέχρι σήμερα, η επικρατούσα άποψη ήταν ότι τέτοιοι πληθυσμοί δεν μπορούσαν να συνυπάρχουν επί μακρόν, λόγω ανταγωνισμού για τους ίδιους φυσικούς πόρους. Όμως, τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν το αντίθετο.
Για να εξετάσουν τη δυναμική αυτών των πληθυσμών, οι ερευνητές ανέπτυξαν ένα νέο μαθηματικό μοντέλο που ενσωματώνει παράγοντες όπως η δημογραφική και περιβαλλοντική τυχαιότητα. Το μοντέλο αυτό προσομοιώνει τη δημιουργία, εγκαθίδρυση και διατήρηση πληθυσμών με διαφορετικά σετ χρωμοσωμάτων, λαμβάνοντας υπόψη ακόμα και τη ροή γονιδίων μεταξύ τους.
Τα αποτελέσματα είναι αποκαλυπτικά: η αυτογονιμοποίηση και τα ισχυρά αναπαραγωγικά εμπόδια ενισχύουν τη συνύπαρξη των διαφορετικών κυτότυπων. Επιπλέον, σε συνθήκες περιβαλλοντικού στρες ή έντονου ανταγωνισμού, τα τετραπλοειδή φυτά φαίνεται να έχουν εξελικτικό πλεονέκτημα έναντι των διπλοειδών συγγενών τους.
Η έρευνα θέτει υπό αμφισβήτηση την παραδοσιακή αντίληψη ότι η γενετική ποικιλομορφία απαιτεί γεωγραφικό διαχωρισμό για να διατηρηθεί. Αντιθέτως, φαίνεται πως τα γενετικά και οικολογικά χαρακτηριστικά μπορούν να επιτρέψουν τη μακροχρόνια συνύπαρξη διαφορετικών τύπων στο ίδιο οικοσύστημα.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η μελέτη αυτή προσφέρει ένα νέο εργαλείο κατανόησης της βιοποικιλότητας και της εξέλιξης των φυτών, με ενδεχόμενες εφαρμογές στη βελτίωση καλλιεργειών και στην προστασία ειδών. Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι η εξέλιξη δεν ακολουθεί πάντα γραμμική πορεία. Συχνά, μικρές γενετικές αλλαγές ή σφάλματα μπορούν να πυροδοτήσουν μεγάλες εξελικτικές ανατροπές.
[via]
