Η Ευρωπαϊκή Ένωση ετοιμάζεται να ανατρέψει όσα γνωρίζουμε για τις ηλεκτρονικές πληρωμές, βάζοντας στο στόχαστρο απάτες, αδιαφάνεια χρεώσεων και τις συχνές αστοχίες των τραπεζικών υπηρεσιών.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία για το Payment Services Regulation (PSR) και την τρίτη εκδοχή του Payment Services Directive (PSD3), ένα πακέτο κανόνων που υπόσχεται να επανασχεδιάσει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι ψηφιακές συναλλαγές στην ΕΕ.
Ο κοινός στόχος είναι περισσότερη προστασία για τους καταναλωτές και ισχυρότερη ευθύνη για τους payment service providers (PSPs). Με τη νέα συμφωνία, οι πάροχοι πληρωμών θα είναι οικονομικά υπεύθυνοι για απώλειες πελατών όταν δεν έχουν εφαρμόσει επαρκή μέτρα κατά της απάτης. Μάλιστα, η υποχρέωση δεν περιορίζεται στην ενίσχυση των συστημάτων ασφαλείας· επεκτείνεται σε κάθε στάδιο της συναλλαγής.
Ένα από τα σημαντικότερα νέα μέτρα είναι το υποχρεωτικό name-checking. Οι πάροχοι θα πρέπει να επιβεβαιώνουν ότι το όνομα του παραλήπτη ταιριάζει με τον αναγνωριστικό αριθμό του λογαριασμού. Εάν εντοπιστεί ασυμφωνία, η πληρωμή θα πρέπει να απορρίπτεται άμεσα. Η ΕΕ θεωρεί αυτή τη διαδικασία κρίσιμη γραμμή άμυνας απέναντι στις συνηθισμένες απάτες όπου τα θύματα παραπλανιούνται να στείλουν χρήματα σε ψεύτικους λογαριασμούς που μοιάζουν νόμιμοι.
Την ίδια στιγμή, οι PSPs έχουν πλέον αυξημένες υποχρεώσεις που επεκτείνονται προς κάθε κατεύθυνση. Από τη μία πλευρά, οι πάροχοι που αποστέλλουν πληρωμές οφείλουν να διασφαλίζουν τη συμμόρφωση με αυστηρότερα μέτρα ταυτοποίησης, μεταξύ των οποίων η εφαρμογή ισχυρής επαλήθευσης ταυτότητας πελάτη. Οι χρήστες θα πρέπει επίσης να έχουν εύκολη πρόσβαση σε εργαλεία για να θέτουν όρια δαπανών και να μπλοκάρουν ύποπτες κινήσεις.
Από την άλλη, οι πάροχοι που λαμβάνουν χρήματα υποχρεώνονται πλέον να «παγώνουν» ύποπτες συναλλαγές ώστε να μην καταλήγουν σε λογαριασμούς που σχετίζονται με απάτη. Παράλληλα, θεσπίζεται μια σημαντική δικλείδα ασφάλειας για τα θύματα πλαστοπροσωπίας: οι πάροχοι θα πρέπει να επιστρέφουν πλήρως τα χρήματα, εφόσον ο πελάτης έχει καταθέσει αναφορά στην αστυνομία και έχει ενημερώσει την τράπεζά του. Πρόκειται για ένα σημείο-κλειδί, καθώς τέτοιου είδους απάτες αυξάνονται ταχύτατα, με δράστες που μιμούνται τράπεζες, εταιρείες ή ακόμη και πρόσωπα από το περιβάλλον του θύματος.
Ο René Repasi, σχολίασε ότι η συμφωνία συνιστά «νίκη για το Κοινοβούλιο», καθώς θεσμοθετεί σαφή ευθύνη για τις online πλατφόρμες από τις οποίες ξεκίνησε η απάτη. Η δήλωσή του αποτυπώνει την πρόθεση της ΕΕ να μετατοπίσει μέρος της πίεσης στις ίδιες τις πλατφόρμες, απομακρύνοντας το βάρος από τον χρήστη, που μέχρι τώρα συχνά έμενε απροστάτευτος.
Αλλά η Ευρώπη δεν σταματά στην ασφάλεια. Με αυξανόμενο αριθμό χρηστών που στρέφονται σε ψηφιακές υπηρεσίες πληρωμών, η ΕΕ επιχειρεί να βάλει τέλος στις ασαφείς ή καμουφλαρισμένες χρεώσεις. Όλες οι προμήθειες, από τις συναλλαγματικές μετατροπές έως τις κρατήσεις των ATM, θα πρέπει να εμφανίζονται ξεκάθαρα πριν εκτελεστεί μια συναλλαγή. Η κίνηση αυτή στοχεύει στη διαφάνεια και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης, αλλά και στη μείωση της πολυπλοκότητας που συχνά αντιμετωπίζουν οι χρήστες.
Ένα άλλο ενδιαφέρον σκέλος της συμφωνίας είναι η έμφαση στη διατήρηση πρόσβασης στο φυσικό χρήμα. Παρά την ψηφιοποίηση των συναλλαγών, η ΕΕ υποστηρίζει ότι τα μετρητά εξακολουθούν να αποτελούν ουσιαστική και συχνά απαραίτητη επιλογή. Για πρώτη φορά, λιανικά καταστήματα θα μπορούν να προσφέρουν αναλήψεις μετρητών μεταξύ 100 και 150 ευρώ χωρίς να απαιτείται αγορά. Πρόκειται για ένα μέτρο που αναμένεται να διευκολύνει τις τοπικές κοινότητες, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου τα ATM είναι λίγα ή έχουν μειωθεί.
Ταυτόχρονα, η ΕΕ επιχειρεί να ενισχύσει τον ανταγωνισμό στον χώρο των πληρωμών, μέσω της άρσης εμποδίων για open banking. Η απαίτηση για ξεκάθαρα dashboards που επιτρέπουν στους χρήστες να διαχειρίζονται εύκολα τα δικαιώματα πρόσβασης στα οικονομικά τους δεδομένα αποτελεί σημαντικό βήμα προς μια πιο διαφανή και ουσιαστικά «ανοιχτή» αγορά.
Ο Morten Løkkegaard, χαρακτήρισε τη συμφωνία «ένα σημαντικό βήμα προς μια πιο ανοιχτή και ανθεκτική ενιαία αγορά πληρωμών», προσθέτοντας ότι το φυσικό χρήμα «παραμένει μια πραγματική και βολική επιλογή». Με άλλα λόγια, η ΕΕ δεν επιδιώκει μια απότομη στροφή σε έναν καθαρά ψηφιακό κόσμο, αλλά έναν πιο δίκαιο και ασφαλή υβριδικό χώρο όπου οι καταναλωτές μπορούν να κινηθούν χωρίς φόβο.
Με τις νέες ρυθμίσεις PSR και PSD3, η Ευρώπη δείχνει ότι στοχεύει σε κάτι περισσότερο από την τεχνολογική εξέλιξη των πληρωμών: επιδιώκει ένα οικοσύστημα στο οποίο η ασφάλεια, η διαφάνεια και η ελευθερία επιλογής συνυπάρχουν ως θεμελιώδεις αρχές. Το αν οι πάροχοι θα προσαρμοστούν γρήγορα ή αν θα χρειαστούν περαιτέρω παρεμβάσεις, μένει να το δείξει η πράξη.
