Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε στη δημοσιότητα την τελική μορφή του “Code of Conduct for General Purpose Artificial Intelligence“, ενός Κώδικα Δεοντολογίας που αποσκοπεί στο να βοηθήσει τους δημιουργούς μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης να ευθυγραμμιστούν με τις απαιτήσεις του επερχόμενου AI Act. Πρόκειται για ένα εργαλείο προαιρετικού χαρακτήρα, που διαμορφώθηκε από 13 ανεξάρτητους ειδικούς και πάνω από 1.000 φορείς του κλάδου, με στόχο να λειτουργήσει ως πρακτικός οδηγός προσαρμογής στο νέο ρυθμιστικό πλαίσιο, το πρώτο παγκοσμίως που ρυθμίζει την τεχνητή νοημοσύνη με βάση το επίπεδο κινδύνου.
Ο Κώδικας επικεντρώνεται κυρίως στα γενικής χρήσης μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης, δηλαδή στα θεμελιώδη συστήματα όπως τα GPT, Claude και LLaMA, τα οποία μπορούν να προσαρμοστούν για χρήση σε πληθώρα εφαρμογών. Αν και το AI Act αναμένεται να τεθεί σε ισχύ στις 2 Αυγούστου 2025, η πλήρης εφαρμογή των διατάξεών του για αυτού του είδους τα μοντέλα προβλέπεται να ξεκινήσει μεταξύ 2026 και 2027. Έτσι, ο νέος Κώδικας έρχεται να καλύψει το ρυθμιστικό κενό και να προσφέρει σαφείς κατευθύνσεις για την ενδιάμεση περίοδο.
Ο Κώδικας χωρίζεται σε τρεις βασικούς άξονες παρέμβασης. Πρώτος είναι η Διαφάνεια. Εδώ εισάγεται ένα νέο εργαλείο, το “Model Documentation Form”, μια πρότυπη φόρμα που συγκεντρώνει και παρουσιάζει κρίσιμες πληροφορίες για ένα μοντέλο – από τα δεδομένα εκπαίδευσης μέχρι τις επιδόσεις του – διευκολύνοντας έτσι τον έλεγχο και την κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του. Δεύτερος άξονας είναι η Πνευματική Ιδιοκτησία. Σε αυτή την ενότητα παρέχονται πρακτικές οδηγίες για τη συμμόρφωση με τη σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία, μια πρόκληση που γίνεται όλο και πιο σύνθετη με την ανάπτυξη των γενετικών μοντέλων. Τέλος, υπάρχει και η ενότητα για την Ασφάλεια και τη Διαχείριση Κινδύνων, η οποία επικεντρώνεται στα πλέον προηγμένα μοντέλα που ενδέχεται να προκαλέσουν συστημικούς κινδύνους – όπως η χρήση τους για τη δημιουργία χημικών όπλων ή η πιθανότητα απώλειας ελέγχου – και προτείνει μεθόδους για την ανίχνευση και αποτροπή τέτοιων σεναρίων.
Μόλις ο Κώδικας λάβει επίσημη έγκριση από τα κράτη-μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι πάροχοι που θα επιλέξουν να τον υιοθετήσουν εθελοντικά θα μπορούν να αποδείξουν πιο εύκολα ότι συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του AI Act. Η συμμετοχή στον Κώδικα αναμένεται να προσφέρει νομική σαφήνεια και να απλοποιήσει διοικητικές διαδικασίες για τις εταιρείες που τον εφαρμόζουν.
Παρότι πρόκειται για μια κίνηση που αναγνωρίζεται ως σημαντική στο πεδίο της ρύθμισης της τεχνητής νοημοσύνης, δεν λείπουν οι επιφυλάξεις. Η Henna Virkkunen, αντιπρόεδρος στον τομέα της Τεχνολογικής Κυριαρχίας, χαρακτήρισε τον Κώδικα ως ένα κρίσιμο βήμα ώστε τα προηγμένα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης να είναι όχι μόνο καινοτόμα, αλλά και ασφαλή και διαφανή. Ωστόσο, είναι σαφές ότι πρόκειται για προαιρετική πρωτοβουλία και όχι για δεσμευτικό νομικό πλαίσιο. Όπως συμβαίνει συχνά με ανάλογες ενέργειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, περισσότερο πρόκειται για ένα σύνολο κατευθυντήριων οδηγιών και όχι για αυστηρές ρυθμίσεις.
Αυτό θέτει το ερώτημα για το ποια θα είναι η πραγματική αποτελεσματικότητα του Κώδικα. Από τη μία, η ύπαρξή του δείχνει ότι η Ευρώπη κινείται προς μια κατεύθυνση υπεύθυνης ρύθμισης σε ένα εξαιρετικά κρίσιμο πεδίο. Από την άλλη, η έλλειψη δεσμευτικού χαρακτήρα γεννά αμφιβολίες ως προς τον αντίκτυπό του. Προς το παρόν, υπάρχει ο κίνδυνος η πρωτοβουλία να μείνει στα λόγια και να αποδειχθεί ένα ακόμη παράδειγμα καλών προθέσεων χωρίς πρακτική εφαρμογή.
[via]
