Ο κόσμος της τεχνητής νοημοσύνης βρίσκεται σε μια παράξενη και συναρπαστική στιγμή. Οι δέκα μεγαλύτερες AI startups στον πλανήτη αξίζουν ήδη πάνω από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια. Το παράδοξο; Καμία από αυτές δεν έχει καταφέρει να αποφέρει κέρδη. Οι αριθμοί θυμίζουν περισσότερο φούσκα παρά βιώσιμη ανάπτυξη και παρόλα αυτά, οι επενδυτές φαίνεται να το θεωρούν… καλό νέο.
Το τελευταίο έτος, η συνολική αποτίμηση αυτών των εταιρειών εκτοξεύτηκε κατά ένα τρισεκατομμύριο, παρότι όλες καταγράφουν ζημιές. Σε μια λογική αγορά, αυτό θα σήμαινε συναγερμό. Όμως στην εποχή της AI, το παράλογο φαίνεται να έχει γίνει ο νέος κανόνας.
Η πρωταγωνίστρια είναι φυσικά η OpenAI, που εκτιμάται ότι αξίζει πλέον περίπου 500 δισεκατομμύρια δολάρια. Ακολουθεί η xAI του Elon Musk με αποτίμηση γύρω στα 200 δισεκατομμύρια, ενώ η Anthropic, σύμφωνα με το Financial Times, βρίσκεται κοντά σε αυτά τα επίπεδα. Στη συνέχεια έρχονται η Databricks με περίπου 100 δισεκατομμύρια και νεότερες παρουσίες όπως οι Figure (ρομποτική), SSI, Scale AI, Perplexity, Thinking Machine Lab της Mira Murati και Cursor – εταιρείες που είτε μόλις ιδρύθηκαν είτε απέκτησαν εκρηκτική αποτίμηση σε χρόνο ρεκόρ.
Η εξήγηση για αυτή τη χρηματιστηριακή έκρηξη είναι μία: επενδυτικός πυρετός. Οι εταιρείες venture capital και τα επενδυτικά funds έχουν ρίξει μέσα στο 2025 πάνω από 160 δισεκατομμύρια δολάρια σε AI startups στις ΗΠΑ, κυριολεκτικά χωρίς να έχουν δει ακόμη κανένα από αυτά τα στοιχήματα να αποδίδει. Οι εταιρείες καίνε χρήμα με ρυθμό που θυμίζει πυρηνικό αντιδραστήρα, και η κερδοφορία τους είναι μια μεγάλη άγνωστη.
Ωστόσο, για αρκετούς από τους ίδιους τους επενδυτές, αυτό δεν είναι πρόβλημα — είναι ευκαιρία. Ο Hermant Taneja, επικεφαλής της General Catalyst (επενδυτής σε Anthropic και Mistral), δηλώνει αφοπλιστικά:
Φυσικά υπάρχει φούσκα. Αλλά οι φούσκες είναι καλές. Ευθυγραμμίζουν το κεφάλαιο και το ταλέντο γύρω από μια νέα τάση. Προκαλούν ζημιές, ναι, αλλά γεννούν και εταιρείες που αλλάζουν τον κόσμο.
Ο Sam Altman της OpenAI φαίνεται να συμμερίζεται αυτή τη θεώρηση – κάτι που βέβαια τον βολεύει, δεδομένου ότι η δική του εταιρεία βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της «καλής φούσκας». Ο Robin Li της Baidu είχε προειδοποιήσει ήδη από πέρσι ότι η φούσκα θα σκάσει και μόνο το 1% των εταιρειών θα επιβιώσει. Ο Jeff Bezos βλέπει τη θετική πλευρά: «Αυτή είναι μια βιομηχανική φούσκα, όχι μια χρηματοπιστωτική. Η τραπεζική κρίση του 2008 ήταν καθαρό κακό. Αυτές οι φούσκες όμως οδηγούν στην πρόοδο».
Η σύγκριση με τη φούσκα του dot-com δεν είναι τυχαία. Τότε, στα τέλη των 1990s, οι αποτιμήσεις των διαδικτυακών εταιρειών είχαν εκτοξευθεί σε παράλογα ύψη, μέχρι που το 2000 ήρθε η κατάρρευση. Όμως οι λίγες που επέζησαν —Amazon, Google, eBay— έγιναν τελικά οι γίγαντες του διαδικτύου. Το ίδιο σενάριο ελπίζουν πολλοί να επαναληφθεί σήμερα.
Η διαφορά, ωστόσο, είναι το μέγεθος. Κατά την dot-com εποχή, τα venture funds είχαν επενδύσει περίπου 10,5 δισεκατομμύρια δολάρια (περίπου 20 δισ. με σημερινές τιμές). Το 2021, οι επενδύσεις σε SaaS startups έφτασαν τα 135 δισ., ενώ φέτος, σύμφωνα με το PitchBook, οι επενδύσεις σε AI εταιρείες ενδέχεται να ξεπεράσουν τα 200 δισ. Ένας από τους επενδυτές περιγράφει το φαινόμενο με μία λέξη: FOMO — ο φόβος του να μείνεις πίσω.
Τα νούμερα γίνονται όλο και πιο παράλογα. Startups με ετήσια έσοδα μόλις 5 εκατομμυρίων δολαρίων ζητούν αποτιμήσεις στα 500 εκατομμύρια, δηλαδή 100 φορές τα έσοδά τους. Οι υπερβολές του 2021 ωχριούν μπροστά σε αυτό το νέο κύμα. Οι επενδυτές το γνωρίζουν — ξέρουν ότι οι περισσότερες από αυτές τις επενδύσεις θα αποτύχουν. Όμως ελπίζουν ότι μία ή δύο επιτυχίες θα αντισταθμίσουν όλες τις απώλειες.
Ο Mark Zuckerberg συμμερίζεται αυτή την οπτική. Ο επικεφαλής της Meta έχει ρίξει τεράστια ποσά στην έρευνα για την AI, δηλώνοντας ότι δεν τον νοιάζει να χάσει 200 δισεκατομμύρια δολάρια, γιατί το πραγματικό ρίσκο είναι να μείνει πίσω. Ο Marc Benioff της Salesforce συμφωνεί:
Ένα τρισεκατομμύριο μπορεί να χαθεί, αλλά η τεχνητή νοημοσύνη θα δημιουργήσει δέκα φορές μεγαλύτερη αξία. Ο μόνος τρόπος να φτιάξεις εξαιρετική τεχνολογία είναι να δοκιμάσεις τα πάντα, να δεις τι δουλεύει και να επικεντρωθείς εκεί.
Το αν έχουν δίκιο, θα το δείξει ο χρόνος. Οι αισιόδοξοι βλέπουν τη σημερινή φούσκα ως τον αναγκαίο καταλύτη για την επόμενη επανάσταση της πληροφορικής. Οι σκεπτικιστές τη βλέπουν ως το προοίμιο μιας νέας κατάρρευσης τύπου 2000.
*Η κεντρική εικόνα προέρχεται από το The Hill.
[source]
