Κάτι περίεργο φαίνεται να συμβαίνει με τα σύννεφα του πλανήτη μας, μια μεταβολή που, σύμφωνα με τους επιστήμονες, ενδέχεται να επιφέρει ανεπιθύμητες συνέπειες στο παγκόσμιο κλίμα. Δύο πρόσφατες επιστημονικές μελέτες καταδεικνύουν ότι τα σύννεφα όχι μόνο αλλάζουν θέση αλλά και περιορίζονται σε έκταση, γεγονός που επηρεάζει τη δυναμική της ατμόσφαιρας και τη θερμική ισορροπία της Γης.
Η διαπίστωση αυτή προκύπτει από την ανάλυση δορυφορικών δεδομένων και μοντέλων ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας που έχουν συγκεντρωθεί τα τελευταία 35 χρόνια. Σύμφωνα με τη NASA και άλλους ερευνητικούς οργανισμούς, οι περιοχές του πλανήτη όπου συνήθως σχηματίζονται τα σύννεφα –κυρίως επάνω από τους ωκεανούς– μετατοπίζονται και συρρικνώνονται. Το φαινόμενο εντοπίζεται κυρίως σε τρεις ζώνες: την ισημερινή ζώνη σύγκλισης (ITCZ), καθώς και σε δύο ζώνες μέσων γεωγραφικών πλατών, τόσο στο βόρειο όσο και στο νότιο ημισφαίριο.
Η πρώτη από τις δύο μελέτες, που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 2024 στο περιοδικό Climate Dynamics, κατέγραψε τη μετακίνηση και τη συρρίκνωση αυτών των νεφικών ζωνών. Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν δεδομένα από αισθητήρες όπως ο MODIS που βρίσκεται στον δορυφόρο Aqua, χαρτογραφώντας τη νεφοκάλυψη και την εξέλιξή της στον χρόνο.
Αναλύοντας τις κινήσεις των σύννεφων, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η ζώνη ITCZ έχει περιοριστεί, ενώ οι νεφικές περιοχές των μέσων πλατών έχουν μετατοπιστεί προς τους πόλους, με ταυτόχρονη μείωση της έκτασής τους. Αντιθέτως, οι υποτροπικές περιοχές που παρουσιάζουν γενικά καθαρότερο ουρανό έχουν επεκταθεί. Αυτή η αλλαγή στον παγκόσμιο νεφικό χάρτη έχει βαθιές επιπτώσεις στο κλίμα, καθώς τα σύννεφα παίζουν κρίσιμο ρόλο στην ενεργειακή ισορροπία του πλανήτη.
Τα σύννεφα αντανακλούν μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας πίσω στο Διάστημα, λειτουργώντας σαν μια ασπίδα που περιορίζει την ποσότητα ενέργειας που απορροφά η Γη. Όταν η νεφοκάλυψη μειώνεται, λιγότερο φως αντανακλάται και περισσότερη θερμότητα παγιδεύεται, ενισχύοντας το φαινόμενο της υπερθέρμανσης. Σύμφωνα με τα ευρήματα της δεύτερης μελέτης που δημοσιεύτηκε τον Μάιο του 2025 στο Geophysical Research Letters, αυτή η μεταβολή οδηγεί σε αύξηση της ενέργειας που απορροφούν οι ωκεανοί κατά περίπου 0,37 βατ ανά τετραγωνικό μέτρο κάθε δεκαετία.
Ο Γεώργιος Τσελιούδης, μέλος της επιστημονικής ομάδας, εξήγησε σε δηλώσεις του στη NASA ότι η απώλεια των νεφικών σχηματισμών σε περιοχές με έντονη καταιγίδα πάνω από τους ωκεανούς φαίνεται να αποτελεί σημαντικό παράγοντα της ενεργειακής ανισορροπίας που συνδέεται με την υπερθέρμανση. Αυτή η αναδιάταξη των νεφικών ζωνών μπορεί επίσης να σχετίζεται με την ακραία θέρμανση των ωκεανών που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια, φαινόμενο που οδήγησε σε ιστορικά υψηλές θερμοκρασίες, ιδίως στον Βόρειο Ατλαντικό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα φαινόμενα αυτά δεν έρχονται σε αντίθεση με όσα γνωρίζουμε για την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. Τα υπάρχοντα κλιματικά μοντέλα ενσωματώνουν ήδη αυτού του είδους τις μεταβολές, ενώ αντίστοιχες μετρήσεις από το σύστημα CERES (Clouds and the Earth’s Radiant Energy System) έχουν υπολογίσει την αύξηση της ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στη Γη σε περίπου 0,47 βατ ανά τετραγωνικό μέτρο ανά δεκαετία.
Παρότι οι μεταβολές στη νεφοκάλυψη δεν αποτελούν τη βασική αιτία της υπερθέρμανσης του πλανήτη, συμβάλλουν στη συνολική αύξηση της θερμοκρασίας και επιτείνουν τις υπάρχουσες τάσεις. Επιπλέον, επηρεάζουν την τοπική κυκλοφορία των αέριων μαζών, τις βροχοπτώσεις και τις περιφερειακές καιρικές συνθήκες, κάτι που έχει άμεσες συνέπειες για τις ανθρώπινες δραστηριότητες, τη γεωργία και τη διαχείριση των φυσικών πόρων.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι η κατανόηση αυτών των μηχανισμών είναι καθοριστική για τη βελτίωση των προβλέψεων και την καλύτερη προετοιμασία απέναντι σε ένα κλίμα που αλλάζει. Τα σύννεφα, όσο απλά κι αν μοιάζουν στο μάτι, είναι ένας από τους πιο περίπλοκους και καθοριστικούς παράγοντες στην εύθραυστη ισορροπία του πλανήτη μας.
[via]
