Μπορεί ένα απλό video game να διαγνώσει τον αυτισμό πιο αποτελεσματικά από τα παραδοσιακά τεστ; Μια νέα ερευνητική προσέγγιση φαίνεται να το αποδεικνύει. Εκεί που αρχικά φαινόταν πως τα παιδιά απλώς μιμούνταν χορευτικές κινήσεις, στην πραγματικότητα λάμβανε χώρα μια ακριβής και γρήγορη αξιολόγηση της νευροαναπτυξιακής τους κατάστασης.
Η ερευνητική ομάδα πίσω από το έργο δημιούργησε το Computerized Assessment of Motor Imitation, ή αλλιώς CAMI — ένα σύστημα που αξιοποιεί την τεχνολογία των video games για να προσφέρει ένα αξιόπιστο και εύκολο στη χρήση εργαλείο διάγνωσης του αυτιστικού φάσματος (ASD). Η ιδέα είναι απλή: σε λιγότερο από μία ώρα, το παιχνίδι μπορεί να διακρίνει αν ένα παιδί παρουσιάζει σημάδια αυτισμού ή ADHD (διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας), βασιζόμενο αποκλειστικά στην ικανότητά του να μιμείται τις κινήσεις μιας φιγούρας που εμφανίζεται στην οθόνη.
Η ανάγκη για τέτοια εργαλεία είναι επιτακτική. Ο αυτισμός και το ADHD συχνά συνυπάρχουν (σύμφωνα με τις στατιστικές, αυτό συμβαίνει στο 50% έως 70% των περιπτώσεων) γεγονός που περιπλέκει τη διάγνωση. Τα δύο αυτά φάσματα παρουσιάζουν κοινά συμπτώματα, και η καθυστερημένη ή λανθασμένη διάγνωση μπορεί να στερήσει από τα παιδιά την έγκαιρη πρόσβαση σε θεραπείες που βελτιώνουν σημαντικά την ποιότητα ζωής τους.
Η έγκαιρη διάγνωση του ASD είναι καθοριστική, όχι μόνο για την υποστήριξη του παιδιού αλλά και για την εφαρμογή πρώιμων παρεμβάσεων. Παρ’ όλα αυτά, τα διαθέσιμα διαγνωστικά εργαλεία είναι συχνά περίπλοκα, απαιτούν εξειδικευμένους κλινικούς και δεν έχουν πάντα την απαιτούμενη ακρίβεια ή αντικειμενικότητα. Εδώ έρχεται το CAMI να καλύψει το κενό, μέσα από ένα εργαλείο που μοιάζει περισσότερο με παιχνίδι παρά με ιατρική εξέταση.
Το CAMI αξιοποιεί τεχνολογίες computer vision και μια κάμερα Xbox Kinect για να καταγράφει τις κινήσεις του παιδιού, ενώ εκείνο προσπαθεί να αντιγράψει τις χορευτικές φιγούρες ενός avatar στην οθόνη. Το λογισμικό υπολογίζει αυτόματα ένα «σκορ μίμησης» από το 0 έως το 1, με το 1 να αντιπροσωπεύει τέλεια αντιγραφή των κινήσεων. Δεν χρειάζονται αισθητήρες, καλώδια ή ανθρώπινη παρέμβαση — το σύστημα αξιολογεί αυτόματα την ακρίβεια και τη συνέπεια των κινήσεων.
Ο λόγος που η μίμηση θεωρείται κρίσιμη για τη διάγνωση του αυτισμού έχει βαθιές ρίζες στη νευροεπιστήμη. Η ικανότητα να αντιγράφουμε κινήσεις και εκφράσεις συνδέεται άμεσα με τη λειτουργία των λεγόμενων «κατοπτρικών νευρώνων» – εκείνων που μας επιτρέπουν να κατανοούμε και να αναπαράγουμε τις πράξεις και τα συναισθήματα των άλλων. Η μειωμένη λειτουργία αυτών των νευρωνικών κυκλωμάτων είναι συχνό χαρακτηριστικό των παιδιών με ASD, τα οποία συχνά δυσκολεύονται να μιμηθούν χειρονομίες ή εκφράσεις.
Το πείραμα περιελάμβανε 183 παιδιά ηλικίας 7 έως 13 ετών, χωρισμένα σε τέσσερις ομάδες: παιδιά με ADHD, παιδιά με ASD, παιδιά με συνύπαρξη ASD και ADHD, και νευροτυπικά παιδιά χωρίς διαγνώσεις. Καθένα συμμετείχε σε δύο σύντομες δοκιμές διάρκειας ενός λεπτού, στις οποίες έπρεπε να «χορέψει» μιμούμενο το avatar. Οι κινήσεις καταγράφηκαν και το CAMI υπολόγισε τον μέσο βαθμό μίμησης για κάθε παιδί.
Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά. Τα παιδιά με ASD, ανεξάρτητα από το αν είχαν και ADHD, σημείωσαν χαμηλότερη επίδοση σε σχέση με τα νευροτυπικά. Αντίθετα, τα παιδιά με μόνο ADHD είχαν παρόμοια σκορ με τα παιδιά χωρίς καμία διαταραχή. Με άλλα λόγια, το CAMI κατάφερε να διαχωρίσει με ακρίβεια τον αυτισμό από άλλες νευροαναπτυξιακές παθήσεις — κάτι που συχνά αποτυγχάνουν να κάνουν τα κλασικά τεστ.
Επιπλέον, η χαμηλότερη επίδοση στο CAMI συνδέθηκε άμεσα με αυξημένα χαρακτηριστικά αυτισμού, όπως μετρήθηκαν από το ADOS-2, ειδικά στον τομέα της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και των επαναλαμβανόμενων συμπεριφορών. Αντιθέτως, δεν υπήρξε συσχέτιση με χαρακτηριστικά ADHD ή γενική κινητική ικανότητα, γεγονός που ενισχύει την ειδικότητα του εργαλείου ως δείκτη αυτισμού.
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της μελέτης είναι η απλότητά της. Χωρίς ανάγκη για ακριβό εξοπλισμό ή ειδικούς παρατηρητές, το CAMI μπορεί να εφαρμοστεί σχεδόν οπουδήποτε — σε σχολεία, κέντρα πρώιμης παρέμβασης ή ακόμα και στο σπίτι. Με χαμηλό κόστος και υψηλή κλίμακα, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πρώτη γραμμή ανίχνευσης για παιδιά που ενδέχεται να βρίσκονται στο φάσμα.
Οι ερευνητές καταλήγουν ότι, αν και προς το παρόν το CAMI παραμένει εργαλείο ερευνητικού χαρακτήρα, τα αποτελέσματα του ανοίγουν τον δρόμο για την καθιέρωσή του ως αξιόπιστης μεθόδου διάγνωσης.
[source]
