Τα συμπληρώματα διατροφής έχουν κατακτήσει τα ράφια των φαρμακείων και των σούπερ μάρκετ, ενώ εκατομμύρια καταναλωτές τα θεωρούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής τους υγείας. Όμως, πόσο βασισμένες σε επιστημονικά δεδομένα είναι οι πεποιθήσεις μας για την αξία τους;
Νέα έρευνα από το University of Texas Southwestern Medical Center έρχεται να αμφισβητήσει την εικόνα που έχουμε για τα συμπληρώματα, δείχνοντας ότι πολλές φορές η εμπιστοσύνη μας δεν προκύπτει από την επιστήμη, αλλά από έξυπνα διατυπωμένες φράσεις στις ετικέτες.
Μια έρευνα του 2023 αποκάλυψε ότι το 74% των Αμερικανών λαμβάνει κάποιο συμπλήρωμα, ενώ το 92% των χρηστών πιστεύει ότι είναι απαραίτητο για τη διατήρηση της υγείας τους. Η πραγματικότητα, ωστόσο, φαίνεται λιγότερο εντυπωσιακή. Η νέα μελέτη εξετάζει πώς φράσεις όπως «υποστηρίζει την υγεία της καρδιάς» ή «υποστηρίζει τη γνωστική λειτουργία» επηρεάζουν την αντίληψη μας για την αποτελεσματικότητα ενός προϊόντος.
Σύμφωνα με τους κανονισμούς του Food and Drug Administration (FDA) των ΗΠΑ, στις ετικέτες των συμπληρωμάτων επιτρέπονται τρεις κατηγορίες ισχυρισμών: οι διατροφικές δηλώσεις, που αναφέρουν την ποσότητα ενός συστατικού, οι υγειονομικές δηλώσεις, που βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα και συνδέουν ένα συστατικό με την πρόληψη ή θεραπεία κάποιας ασθένειας, και οι δομικές-λειτουργικές δηλώσεις που περιγράφουν τον ρόλο ενός συστατικού στη φυσιολογική λειτουργία του σώματος. Στην πράξη, η τελευταία κατηγορία αποδεικνύεται ιδιαίτερα «ελαστική», καθώς διατυπώσεις όπως «υγεία της καρδιάς» ή «υγεία του εγκεφάλου» αφήνουν περιθώρια παρανόησης.
Για να μελετήσουν το φαινόμενο, οι ερευνητές πραγματοποίησαν δύο διαδικτυακές έρευνες με χιλιάδες συμμετέχοντες. Στην πρώτη, 2.239 ενήλικες αξιολόγησαν το ιχθυέλαιο, ένα από τα πιο δημοφιλή συμπληρώματα. Οι συμμετέχοντες που είδαν την ένδειξη «υποστηρίζει την υγεία της καρδιάς» θεώρησαν σε μεγαλύτερο ποσοστό ότι το προϊόν προλαμβάνει καρδιακές προσβολές (62,5% έναντι 53,9% όσων δεν είδαν καμία σχετική αναφορά) ή καρδιακή ανεπάρκεια (59% έναντι 50,7%). Αντίστοιχα, όσοι είδαν την ένδειξη «υποστηρίζει τη γνωστική λειτουργία» δήλωσαν πιο συχνά ότι το ιχθυέλαιο προλαμβάνει την άνοια ή βελτιώνει τη μνήμη ασθενών με άνοια.
Στη δεύτερη έρευνα, οι ειδικοί δημιούργησαν ένα εντελώς φανταστικό προϊόν με την ονομασία “Viadin H”. Παρουσίασαν σε 2.164 συμμετέχοντες τέσσερις διαφορετικές εκδοχές ετικετών, με ή χωρίς ισχυρισμούς για την υγεία. Παρά το γεγονός ότι το προϊόν δεν υπήρχε, οι ενδείξεις αρκούσαν για να πείσουν τους εθελοντές ότι μπορούσε να προλάβει σοβαρές ασθένειες. Για παράδειγμα, 40% όσων είδαν την ένδειξη «υγεία της καρδιάς» πίστεψαν ότι το Viadin H προστατεύει από καρδιακή προσβολή, ενώ το 23,3% όσων είδαν «υποστηρίζει τη γνωστική λειτουργία» θεώρησαν ότι προλαμβάνει την άνοια.
Το εύρημα που ξεχωρίζει είναι ότι οι καταναλωτές συχνά αποδίδουν στις γενικές φράσεις των ετικετών ιδιότητες πρόληψης ή θεραπείας ασθενειών, κάτι που νομικά δεν επιτρέπεται. Με άλλα λόγια, ένα προϊόν που δηλώνει ότι «υποστηρίζει την υγεία της καρδιάς» δεν επιτρέπεται να ισχυρίζεται ότι προλαμβάνει καρδιακές προσβολές. Κι όμως, οι καταναλωτές καταλήγουν να πιστεύουν ακριβώς αυτό.
Οι συγγραφείς της μελέτης προτείνουν ότι αυτού του είδους οι δηλώσεις θα έπρεπε να κατατάσσονται στις υγειονομικές δηλώσεις, οι οποίες απαιτούν αυστηρή επιστημονική τεκμηρίωση και έλεγχο από τον FDA. Μια τέτοια αλλαγή θα μείωνε, σύμφωνα με τους ερευνητές, την παραπληροφόρηση και θα προστάτευε καλύτερα το κοινό.
Οι ερευνητές, πάντως, παραδέχονται ότι βασίστηκε σε ερωτηματολόγια και όχι σε πραγματικές αγοραστικές συμπεριφορές, ενώ τα δεδομένα προέρχονται από αυτοαναφορές των συμμετεχόντων, οι οποίες μπορεί να επηρεάζονται από τυχαίες ή «κοινωνικά αποδεκτές» απαντήσεις. Παρ’ όλα αυτά, τα αποτελέσματα ανοίγουν μια σημαντική συζήτηση για τον τρόπο με τον οποίο τα συμπληρώματα διατροφής προωθούνται στην αγορά.
Με τις πωλήσεις συμπληρωμάτων διατροφής να αυξάνονται διαρκώς και με ένα τεράστιο μέρος του πληθυσμού να τα καταναλώνει καθημερινά, η ανάγκη για καλύτερη πληροφόρηση είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Οι ερευνητές καλούν τόσο τους καταναλωτές να είναι πιο προσεκτικοί απέναντι σε ισχυρισμούς που φαίνονται υπερβολικά γενικοί, όσο και τις ρυθμιστικές αρχές να ενισχύσουν τους ελέγχους τους.
[via]
