Τα παιδιά σήμερα μάς βλέπουν να χρησιμοποιούμε έξυπνες συσκευές από την ημέρα που γεννιούνται – και ίσως και να συμμετέχουν περιστασιακά. Έτσι, δεν είναι περίεργο που τα παιδιά μας θα θελήσουν κάποια στιγμή να αποκτήσουν μία έξυπνη συσκευή. Πώς όμως μπορούν οι γονείς να καθορίσουν αν το παιδί τους είναι έτοιμο για αυτό το μεγάλο βήμα; Η παγκόσμια εταιρία ψηφιακής ασφάλειας ESET, σε συνεργασία με την παιδοψυχολόγο PhDr. Jarmila Tomková δίνει 12 βασικές συμβουλές για το πώς μπορούν οι γονείς να βρουν τις κατάλληλες ισορροπίες για το συγκεκριμένο θέμα.
Πριν τα παιδιά αποκτήσουν το πρώτο τους smartphone, θα πρέπει να είναι ήδη εξοικειωμένα με τον διαδικτυακό κόσμο και τις έξυπνες συσκευές. Πότε θα πρέπει οι γονείς να αρχίσουν να τα εκπαιδεύουν σχετικά με το θέμα;
Οι γονείς μπορούν να τα φέρουν σε αρχική επαφή με την τεχνολογία αρκετά νωρίς. Μπορεί, για παράδειγμα, να μας κάνουν παρέα κατά τη διάρκεια βιντεοκλήσεων ή να παρακολουθούν παραμύθια στα τηλέφωνα μας. Στη συνέχεια, γύρω στην ηλικία των 3 ή 4 ετών, τα παιδιά αρχίζουν να ενδιαφέρονται για τις έξυπνες συσκευές, αλλά τις βλέπουν κυρίως ως παιχνίδια. Σε αυτή την ηλικία, μπορούμε να αρχίσουμε σιγά-σιγά να τους εξηγούμε πώς λειτουργούν τα smartphones και πώς τα χρησιμοποιούμε.
Δεν είναι πολύ νωρίς για να το κατανοήσουν;
Όχι όταν τα διδάσκουμε με το παράδειγμά μας. Όταν μιλάμε στα παιδιά για την τεχνολογία, δε θα πρέπει να χρησιμοποιούμε αφηρημένες έννοιες. Η καλύτερη πρακτική είναι να εξηγούμε τις τεχνολογίες καθώς τις χρησιμοποιούμε μπροστά στα παιδιά μας και μαζί τους. Μπορούμε να τους δείξουμε, για παράδειγμα, ότι όταν πατάμε ένα κουμπί, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη συσκευή για να επικοινωνήσουμε με άλλα μέλη της οικογένειας, ακόμη και με εκείνα που βρίσκονται μακριά μας. Αυτό είναι το ίδιο όπως όταν τους δείχνουμε πώς να χρησιμοποιούν ένα ασανσέρ, αφήνοντάς τα να πατήσουν το κουμπί. Έτσι και με τα παιδιά προσχολικής ηλικίας και τα μικρά παιδιά δημοτικού, μπορούμε να κατεβάζουμε εφαρμογές και να τις εξερευνούμε μαζί. Μπορεί επίσης να είναι χρήσιμο να αναζητήσουμε εκπαιδευτικό υλικό, βίντεο ή παιχνίδια για να κάνουμε τη μάθηση πιο διαδραστική και διασκεδαστική.
Τι πρέπει να γνωρίζουν τα παιδιά πριν αποκτήσουν το πρώτο τους smartphone;
Υπάρχουν πολλά θέματα προς συζήτηση. Τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν την τεχνολογία στο πλαίσιο του πραγματικού κόσμου. Για παράδειγμα, θα πρέπει να καταλάβουν ότι δεν πρέπει να κοιτάζουν το τηλέφωνό τους όταν διασχίζουν το δρόμο ή όταν μιλάνε με κάποιον. Θα πρέπει επίσης να μάθουν τα βασικά στοιχεία της ασφάλειας, όπως το να μην δέχονται κλήσεις από άγνωστους αριθμούς ή να μην κάνουν κλικ σε συνδέσμους σε τυχαία μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή μηνύματα κειμένου. Πρέπει να γνωρίζουν ότι μπορούν να προσαρμόσουν τις ρυθμίσεις της συσκευής τους ώστε να είναι πιο ασφαλείς. Και πολλά άλλα. Για να τα βοηθήσουμε να μάθουν αυτά τα πράγματα, πρέπει να τους δώσουμε χρόνο και να τα διδάξουμε ένα βήμα τη φορά. Δεν μπορούμε να περιμένουμε να απορροφήσουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες με τη μία. Είναι σαν να μαθαίνουμε μια νέα γλώσσα – δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε με το βιβλίο για προχωρημένους, πρέπει πρώτα να δουλέψουμε τα μαθήματα για αρχάριους.
Όταν εισάγουν τα παιδιά στις έξυπνες τεχνολογίες, θα πρέπει οι γονείς να ξεκινήσουν με τα smartphones; Ή μήπως υπάρχουν άλλες συσκευές που είναι πιο φιλικές προς τους αρχάριους;
Νομίζω ότι ένα tablet είναι η καλύτερη συσκευή για να ξεκινήσετε, λέει η παιδοψυχολόγος Dr. Tomková. Γιατί; Όπως είπα, τα μικρά παιδιά ενδιαφέρονται κυρίως για τις έξυπνες τεχνολογίες ως παιχνίδια. Τα tablets είναι μεγαλύτερα, γεγονός που διευκολύνει τα παιδιά να τις χρησιμοποιούν και να παίζουν παιχνίδια. Επιπλέον, ένα tablet μπορεί να το χρησιμοποιούν περισσότερα από ένα άτομο ή ακόμη και ολόκληρη η οικογένεια, οπότε το παιδί σας μπορεί να αρχίσει να μαθαίνει να χρησιμοποιεί την τεχνολογία. Μερικές φορές μπορούμε να προσκαλούμε τα παιδιά σχολικής ηλικίας να χρησιμοποιήσουν τα smartphones μας μαζί με εμάς. Με αυτόν τον τρόπο, θα εξοικειωθούν με τις διαδικασίες και τους κανόνες ασφαλούς χρήσης της συσκευής. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι έτοιμα για το δικό τους smartphone, φυσικά. Αν θέλετε να δώσετε στο παιδί σας μια συσκευή που θα το βοηθήσει να μείνει σε επαφή μαζί σας – ίσως όταν θα ξεκινήσει για πρώτη φορά το σχολείο – σας προτείνω να ξεκινήσετε με ένα παλιάς τεχνολογίας τηλέφωνο με πληκτρολόγιο, Αυτό μπορεί να είναι το πρώτο τηλέφωνο του παιδιού σας. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά μπορούν να μάθουν να χειρίζονται τις συσκευές τους με υπευθυνότητα και να τις χρησιμοποιούν για ασφαλή επικοινωνία πριν ασχοληθούν με άλλες λειτουργίες, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Το κύριο ερώτημα είναι: Πότε τα παιδιά είναι έτοιμα για ένα smartphone;
Θα έλεγα από την ηλικία των 10 ετών, ή ίσως και λίγο νωρίτερα. Αλλά αυτό το “ηλικιακό όριο” μειώνεται με τον καιρό. Συνήθιζα να ενθαρρύνω τους γονείς να μην δίνουν στα παιδιά τους smartphone πριν από την ηλικία των 11 λέει η Dr. Tomková. Αλλά πάντα πρότεινα, και εξακολουθώ να το κάνω, ότι οι γονείς θα πρέπει να αφήσουν τα παιδιά τους να περιμένουν λίγο για το πρώτο τους smartphone. Ίσως μερικούς μήνες ή ένα χρόνο αφότου το ζητήσουν για πρώτη φορά.
Γιατί να περιμένουν;
Η αναμονή είναι υγιής για τα παιδιά- τα βοηθά να διαχειριστούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Αλλά ιδανικά, οι γονείς δεν θα πρέπει απλώς να αποθαρρύνουν τα παιδιά τους λέγοντας: “Όχι, δεν θα σου πάρω smartphone- ίσως αργότερα”. Μπορούμε να ενημερώσουμε τα παιδιά για το τι πρέπει να συμβεί πριν πάρουν το τηλέφωνο. Μπορούμε να τους πούμε, για παράδειγμα: “Θα πάρεις το δικό σου smartphone σε ένα χρόνο. Πριν από αυτό, ας περάσουμε λίγο χρόνο μαζί εξερευνώντας τον ψηφιακό κόσμο και μαθαίνοντας πώς να το χρησιμοποιείς υπεύθυνα”.
Εκτός από την ηλικία, ποιες άλλες πτυχές πρέπει να λάβουν υπόψη τους οι γονείς;
Πριν ένα παιδί αποκτήσει το πρώτο του smartphone, είναι σημαντικό να μπορούν να διαχωρίζουν το συγκεκριμένο από το αφηρημένο. Αυτό συμβαίνει συνήθως γύρω στην ηλικία των 10 ή 11 ετών. Ένα παιδί ηλικίας 7 ετών είναι εκ φύσεως ευκολόπιστο απέναντι στον κόσμο και μπορεί να χειραγωγηθεί πολύ εύκολα. Ακόμα δυσκολεύονται να σκεφτούν κριτικά, να κατανοήσουν αφηρημένες έννοιες ή να γνωρίζουν ότι οι πράξεις τους έχουν συνέπειες. Δεν καταλαβαίνουν ότι κάποιοι άνθρωποι στο διαδίκτυο μπορεί να εμφανίζουν ψευδή ταυτότητα ή να θέλουν να τους βλάψουν. Θα ήταν ανεύθυνο να τα αφήσετε να χρησιμοποιήσουν ένα smartphone μόνα τους σε αυτή την ηλικία.
Τι γίνεται αν οι γονείς πιστεύουν ότι το παιδί τους είναι εξαιρετικά ταλαντούχο;
Η διαδικασία της γνωστικής ανάπτυξης είναι σταδιακή και δεν παραλείπει κανένα στάδιο – ακόμη και στην περίπτωση των χαρισματικών παιδιών. Μπορεί να είναι σε θέση να επικοινωνούν καλά, να εξηγούν τέλεια τις σκέψεις τους ή ακόμη και να χειρίζονται με δεξιοτεχνία τις τεχνολογίες από την ηλικία των 7 ετών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ικανά για αφηρημένη και πραγματικά κριτική σκέψη.
“Αν παρουσιάσουμε ένα smartphone στα παιδιά τη σωστή στιγμή, η συσκευή θα είναι μια προσθήκη στη ζωή τους – και όχι κάτι που θα αποσπά την προσοχής τους.
Υπάρχουν άλλες δεξιότητες που πρέπει να αξιολογήσουν οι γονείς;
Θα πρέπει να δώσουν προσοχή στην ικανότητα του παιδιού τους να κοινωνικοποιείται. Σε νεαρή ηλικία, τα παιδιά πρέπει να μάθουν πώς να παίζουν και να μιλούν με τους άλλους και πώς να δημιουργούν δεσμούς. Η εισαγωγή έξυπνων συσκευών πριν μάθουν να το κάνουν αυτό μπορεί να τα αποσπάσει από την ανάπτυξη αυτών των απαραίτητων δεξιοτήτων. Ακόμα και αν το τηλέφωνο τοποθετηθεί στην τσέπη ή στην τσάντα τους, το παιδί μπορεί να έχει υπερβολική εμμονή με αυτό και έτσι να μην είναι σε θέση να επικεντρωθεί στις πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπιδράσεις και στην ομορφιά αλλά και στις προκλήσεις του πραγματικού κόσμου. Αυτό μπορεί να αποτελέσει μεγάλο πρόβλημα. Είναι απαραίτητο για τα παιδιά να μπορούν να κάνουν φίλους – για πολλούς λόγους. Ένας από τους οποίους είναι ότι όταν έχουν σταθερές σχέσεις, είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν ένα μη υγιές δεσμό με τον διαδικτυακό κόσμο ή να υποφέρουν από εθισμό στο διαδίκτυο.
Ορισμένοι γονείς υποστηρίζουν την προσέγγιση «χωρίς τεχνολογία» και προσπαθούν να απομονώσουν τα παιδιά τους από την έξυπνη τεχνολογία για όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο.
Αργά ή γρήγορα, τα παιδιά κάποια στιγμή θα έρθουν σε επαφή με την τεχνολογία, είτε στο σχολείο, είτε μέσω των φίλων τους, είτε αλλού. Δεν μπορούμε να τα απομονώσουμε από την τεχνολογία. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τα προετοιμάσουμε να έχουν ασφαλή πρόσβαση στις ψηφιακές δυνατότητες. Αν επιλέξουμε το δρόμο “χωρίς τεχνολογία”, είναι σαν να τα αφήνουμε να οδηγήσουν αυτοκίνητο χωρίς να τους έχουμε κάνει ποτέ μαθήματα οδήγησης. Στην πραγματικότητα, η επαρκής εκπαίδευση αποτελεί ουσιαστικό ορόσημο για να διαπιστωθεί αν ένα παιδί είναι έτοιμο για το πρώτο του smartphone. Προετοιμάσαμε καλά το παιδί; Είναι εξοικειωμένο με τα οφέλη και τους κινδύνους της χρήσης ενός smartphone; Και γνωρίζουν πώς να εξαλείψουν ή τουλάχιστον να μειώσουν τον κίνδυνο που παρουσιάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Αν όχι, ίσως θα πρέπει να αφιερώσουμε λίγο περισσότερο χρόνο για να συζητήσουμε αυτά τα θέματα προτού αφήσουμε τα παιδιά μας να χρησιμοποιήσουν ένα smartphone μόνα τους.
Ποια είναι μερικά από τα κύρια οφέλη του να πάρει ένα παιδί το δικό του έξυπνο τηλέφωνο;
Τα smartphones μπορούν να είναι χρήσιμα με πολλούς τρόπους. Επιτρέπουν στα παιδιά να επικοινωνούν με τους φίλους τους και να εξερευνούν τα χόμπι τους. Οι έξυπνες συσκευές είναι ιδιαίτερα χρήσιμες όταν χρησιμοποιούνται ενεργά και όχι παθητικά. Αυτό που εννοώ είναι ότι αντί να κάνουν ατελείωτη περιήγηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις συσκευές τους για να δημιουργήσουν κάτι δικό τους. Για παράδειγμα, μπορούν να φτιάξουν δημιουργικές εικόνες ή βίντεο. Τέλος, δεδομένου ότι η κατοχή ενός smartphone επιτρέπει στα παιδιά να βρίσκουν πληροφορίες ή να δημιουργούν το δικό τους περιεχόμενο, μπορεί επίσης να τα βοηθήσει να αναπτύξουν την αυτονομία και την αυτοπεποίθησή τους.
Και τι, τέλος, γίνεται με τους κινδύνους;
Ο διαδικτυακός κόσμος είναι, από πολλές απόψεις, σαν τον πραγματικό κόσμο. Ναι, υπάρχουν κίνδυνοι. Κάποια μέρη δεν είναι ωραία και θα προτιμούσαμε να μην τα βλέπουμε, και υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που θέλουν να βλάψουν τους άλλους. Αλλά υπάρχει επίσης ένας πλούτος ευκαιριών και μεγάλη ομορφιά. Δεν πρέπει να απομονώνουμε τα παιδιά από την τεχνολογία, όπως δεν πρέπει να τα κλειδώνουμε στο σπίτι για να τα προστατεύουμε από ό,τι συμβαίνει έξω. Αντίθετα, οι γονείς θα πρέπει να εξοικειώσουν σταδιακά τα παιδιά τους με τον κόσμο – τόσο στο διαδίκτυο όσο και εκτός – περπατώντας δίπλα τους και αφήνοντάς τα να γνωρίζουν ότι είναι πάντα εκεί για να βοηθήσουν. Τέλος, για να προστατέψτε τα παιδιά σας στο διαδίκτυο είναι σημαντικό να χρησιμοποιούν οι γονείς κάποια αξιόπιστη εφαρμογή Γονικού Ελέγχου.
