Έχουν περάσει 80 χρόνια από τη ρίψη των πυρηνικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, και όμως η απειλή ενός πυρηνικού πολέμου εξακολουθεί να πλανάται στον παγκόσμιο ορίζοντα. Παρά τις διεθνείς συμφωνίες και τα μέτρα αποτροπής, περισσότερες από 12.200 πυρηνικές κεφαλές εξακολουθούν να υπάρχουν στον κόσμο στις αρχές του 2025. Το ενδεχόμενο χρήσης τους παραμένει χαμηλό, αλλά το ερώτημα παραμένει: πόσο μακριά πρέπει να βρίσκεται κάποιος για να επιβιώσει από μια πυρηνική έκρηξη;
Το επιστημονικό κανάλι AsapSCIENCE δημιούργησε ένα βίντεο που επιχειρεί να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα, εξηγώντας με απλό και κατανοητό τρόπο τη φυσική και τις επιπτώσεις μιας πυρηνικής έκρηξης. Αν και το σενάριο είναι καθαρά υποθετικό, οι συνέπειες μιας ενδεχόμενης πυρηνικής επίθεσης είναι κάτι που αξίζει να κατανοηθεί, τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο.
Η έκταση της καταστροφής εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: τον τύπο της βόμβας, το σημείο έκρηξης (στον αέρα ή στο έδαφος), τις καιρικές συνθήκες, την ώρα της ημέρας και τη γεωγραφική διαμόρφωση του εδάφους. Όλα αυτά επηρεάζουν το πώς διαδίδεται η ενέργεια και το πόσες ζωές μπορεί να απειληθούν.
Το βίντεο βασίζεται σε ένα σενάριο χρήσης μιας βόμβας 1 μεγατόνου, δηλαδή περίπου 80 φορές ισχυρότερης από τη βόμβα της Χιροσίμα, αλλά μικρότερης από πολλά σύγχρονα πυρηνικά όπλα. Μια τέτοια έκρηξη απελευθερώνει περίπου το 35% της ενέργειάς της με τη μορφή θερμικής ακτινοβολίας. Αυτή η ενέργεια ταξιδεύει σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός, προκαλώντας μια στιγμιαία εκτυφλωτική λάμψη και υπερβολική θερμότητα.
Σε καθαρή μέρα, η εκτυφλωτική λάμψη θα μπορούσε να προκαλέσει προσωρινή τύφλωση σε άτομα που βρίσκονται έως και 21 χιλιόμετρα μακριά από το σημείο έκρηξης. Σε καθαρή νύχτα, το φαινόμενο θα μπορούσε να επηρεάσει ανθρώπους ακόμα και 85 χιλιόμετρα μακριά. Η θερμότητα όμως είναι ακόμα πιο επικίνδυνη για όσους βρίσκονται πιο κοντά. Ελαφρά εγκαύματα πρώτου βαθμού είναι πιθανό να προκληθούν έως και 11 χιλιόμετρα από το σημείο μηδέν, ενώ εγκαύματα τρίτου βαθμού – που καταστρέφουν ολοκληρωτικά το δέρμα – μπορούν να πλήξουν ανθρώπους έως και 8 χιλιόμετρα μακριά. Σε περίπτωση που τέτοια εγκαύματα καλύπτουν πάνω από το 24% του σώματος, η επιβίωση είναι αμφίβολη χωρίς άμεση ιατρική φροντίδα.
Η σοβαρότητα των εγκαυμάτων επηρεάζεται και από το τι φοράει κάποιος. Ανοιχτόχρωμα ρούχα αντανακλούν καλύτερα τη θερμότητα, ενώ τα σκούρα ρούχα την απορροφούν. Ωστόσο, αυτές οι λεπτομέρειες έχουν μικρή σημασία για όσους βρίσκονται πολύ κοντά στο επίκεντρο, όπου οι θερμοκρασίες αγγίζουν τα 100 εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου, θερμοκρασία πέντε φορές μεγαλύτερη από αυτή στον πυρήνα του Ήλιου. Σε αυτές τις συνθήκες, το ανθρώπινο σώμα εξαϋλώνεται σχεδόν ακαριαία.
Ακόμα όμως και μακριά από την έκρηξη, η δύναμη του ωστικού κύματος παραμένει φονική. Το κύμα αυτό εκτοπίζει τεράστιες ποσότητες αέρα, προκαλώντας δραστικές αλλαγές στην πίεση και καταρρίπτοντας κτίρια. Σε ακτίνα 6 χιλιομέτρων, ένα τέτοιο ωστικό κύμα ασκεί πίεση 180 τόνων στους τοίχους διώροφων κτιρίων, με ανέμους που φτάνουν τα 255 χιλιόμετρα την ώρα. Σε απόσταση 1 χιλιομέτρου, οι άνεμοι μπορεί να ξεπερνούν τα 750 χιλιόμετρα την ώρα. Αν και το ανθρώπινο σώμα μπορεί θεωρητικά να αντέξει τέτοιες πιέσεις, οι πιθανότητες επιβίωσης είναι ελάχιστες λόγω της κατάρρευσης των δομών.
Ακόμη και αν κάποιος επιζήσει από το φως, τη θερμότητα και το ωστικό κύμα, παραμονεύει ο κίνδυνος της ραδιενέργειας. Η ραδιενεργός σκόνη, γνωστή και ως «πυρηνική βροχή», μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες βλάβες στην υγεία. Οι εκρήξεις στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι ήταν εναέριες, μειώνοντας τη ραδιενεργή επιμόλυνση του εδάφους. Αν είχαν γίνει στο έδαφος, τα υλικά της επιφάνειας θα είχαν μετατραπεί σε εξαιρετικά ραδιενεργά σωματίδια που θα διασπείρονταν στην ατμόσφαιρα.
Οι επιπτώσεις αυτών των σωματιδίων είναι μακροχρόνιες και παγκόσμιες. Μελέτες έχουν εντοπίσει ραδιενεργά ίχνη από τις πυρηνικές δοκιμές του Ψυχρού Πολέμου ακόμη και στον βυθό της Τάφρου των Μαριανών, το βαθύτερο σημείο των ωκεανών της Γης. Μια προσομοίωση του 2019 έδειξε πως ένας εκτεταμένος πυρηνικός πόλεμος ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία θα μπορούσε να προκαλέσει πυρηνικό χειμώνα μέσα σε λίγες ημέρες.
Αν και όλα αυτά είναι υποθετικά, μας υπενθυμίζουν γιατί οι διεθνείς συμφωνίες αφοπλισμού και περιορισμού της εξάπλωσης των πυρηνικών όπλων είναι ζωτικής σημασίας.
Μπορείτε να ελέγξετε τι θα συμβεί και στην περιοχή σας σε διάφορα σενάρια πυρηνικής βόμβας από αυτή τη διαδραστική ιστοσελίδα.
