Για περισσότερα από επτά χρόνια, η εμπειρία πλοήγησης στο ευρωπαϊκό διαδίκτυο είχε ένα κοινό χαρακτηριστικό: τα ασταμάτητα cookie pop-ups. Οι γνωστές ειδοποιήσεις που ζητούν έγκριση για κάθε πιθανή και απίθανη κατηγορία δεδομένων έγιναν συνώνυμες με τη γραφειοκρατία της ΕΕ και πηγή ατελείωτου εκνευρισμού για εκατομμύρια χρήστες. Τώρα, όμως, το σκηνικό αλλάζει. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ένα φιλόδοξο πακέτο αλλαγών που υπόσχεται να βάλει τέλος σε αυτή την καθημερινή ταλαιπωρία.
Η βασική ιδέα είναι η εξής: αντί για pop-ups σε κάθε ιστοσελίδα, οι χρήστες θα μπορούν να ορίζουν τις προτιμήσεις τους απευθείας στον browser. Οι ιστοσελίδες, με τη σειρά τους, θα είναι υποχρεωμένοι να σέβονται αυτές τις ρυθμίσεις, χωρίς να ζητούν εκ νέου συναίνεση σε κάθε επίσκεψη. Αν τελικά εφαρμοστεί, αυτό θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη αλλαγή στη σχέση των Ευρωπαίων με το διαδίκτυο από την εισαγωγή του GDPR το 2018.
Σε πρώτη φάση, οι σημερινές ειδοποιήσεις δεν εξαφανίζονται εντελώς, αλλά απλοποιούνται. Η Επιτροπή θέλει να τις περιορίσει σε μια απλή επιλογή: ναι ή όχι. Το σχέδιο προβλέπει ότι οι ιστοσελίδες θα πρέπει να τηρούν την επιλογή του χρήστη για τουλάχιστον έξι μήνες, αντί να εμφανίζουν κάθε φορά το ίδιο παράθυρο σαν να μην έχει προηγηθεί κάποια απόφαση. Παράλληλα, η ΕΕ επιδιώκει να απαγορεύσει τη χρήση cookie banners για λειτουργίες που θεωρεί «αβλαβείς», όπως η καταμέτρηση επισκέψεων, ώστε να μειωθεί ο όγκος των pop-ups.
Οι αρχές αναγνωρίζουν ότι η σημερινή κατάσταση δεν εξυπηρετεί κανέναν. Η διαρκής επανάληψη των ίδιων επιλογών έχει οδηγήσει τους περισσότερους χρήστες να κάνουν τυφλό κλικ στο πρώτο κουμπί που βρίσκουν, απλώς για να συνεχίσουν τη δουλειά τους. Η ίδια η Επιτροπή παραδέχεται ότι αυτό δεν αποτελεί πραγματική άσκηση ελέγχου από τον πολίτη ούτε προστασία της συσκευής του. Αντίθετα, έχει εξελιχθεί σε μια αναγκαστική συνήθεια που θολώνει το νόημα της συναίνεσης.
Η μετάβαση στις ρυθμίσεις σε επίπεδο browser θεωρείται η πιο λογική λύση. Για τους χρήστες, σημαίνει μια πιο καθαρή, απρόσκοπτη εμπειρία πλοήγησης. Για τους developers και τους υπεύθυνους συμμόρφωσης, σημαίνει λιγότερες περίπλοκες υλοποιήσεις cookie banners και λιγότερους χρήστες που κλείνουν ενόχληση με αγανάκτηση. Και για την ΕΕ, είναι ένας τρόπος να διατηρήσει δυνατές τις προστασίες ιδιωτικότητας, χωρίς όμως να επιβαρύνει με ανούσια τριβή την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων.
Το νέο αυτό πλαίσιο εντάσσεται στο ευρύτερο Digital Package, ένα σύνολο προτάσεων που επιδιώκουν να απλοποιήσουν το ευρωπαϊκό ψηφιακό οικοσύστημα και να μειώσουν την περίσσεια κανονισμών που έχουν συσσωρευτεί μέσα στα τελευταία χρόνια. Οι εταιρείες τεχνολογίας έχουν επανειλημμένα εκφράσει ανησυχίες ότι η πολυπλοκότητα των ευρωπαϊκών κανόνων πνίγει την καινοτομία και οδηγεί σε τεράστια κόστη συμμόρφωσης, και η Επιτροπή φαίνεται έτοιμη να αναγνωρίσει ότι ορισμένες από αυτές τις ενστάσεις έχουν βάση.
Ωστόσο, το πακέτο δεν είναι ακόμα νόμος. Τώρα ξεκινά η πολιτική διαδρομή: το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα εξετάσει τις προτάσεις, προτού περάσουν στο Συμβούλιο και τα 27 κράτη-μέλη που θα πρέπει να δώσουν έγκριση με ειδική πλειοψηφία. Όπως πάντα στις Βρυξέλλες, τίποτα δεν είναι απλό, και δεν αποκλείεται το τελικό αποτέλεσμα να υποστεί σημαντικές τροποποιήσεις. Το lobbying έχει ήδη αρχίσει, τόσο από οργανώσεις προστασίας προσωπικών δεδομένων όσο και από φορείς της αγοράς που θέλουν όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαρους κανόνες.
Παρά τις πιθανές καθυστερήσεις, είναι ξεκάθαρο ότι η ΕΕ έχει αποφασίσει να αναθεωρήσει μια από τις πιο αντιδημοφιλείς συνέπειες της ψηφιακής πολιτικής της. Η κατάργηση των cookie pop-ups —τουλάχιστον με τη μορφή που τα γνωρίζουμε— σηματοδοτεί μια ουσιαστική αλλαγή στη φιλοσοφία που κυριάρχησε την τελευταία δεκαετία.
